Pas sanksioneve amerikane, varësia nga nafta ruse po kthehet kundër Serbisë

Serbia ka probleme serioze për shkak të marrëveshjes ekonomike me Rusinë nga viti 2008, kur shiti kompaninë e saj shtetërore të naftës NIS (Industria e Naftit e Serbisë), e cila ishte shumë e goditur financiarisht, te koncerni shtetëror rus i naftës Gazprom Neft. Serbia shpresonte jo vetëm për përfitime ekonomike, por edhe politike, kryesisht mbështetjen…

Lajme

19/10/2025 21:59

Serbia ka probleme serioze për shkak të marrëveshjes ekonomike me Rusinë nga viti 2008, kur shiti kompaninë e saj shtetërore të naftës NIS (Industria e Naftit e Serbisë), e cila ishte shumë e goditur financiarisht, te koncerni shtetëror rus i naftës Gazprom Neft.

Serbia shpresonte jo vetëm për përfitime ekonomike, por edhe politike, kryesisht mbështetjen ruse në çështjen për Kosovën, shkruan DW .

Sot, Gazprom Neft, së bashku me Gazprom, zotëron rreth 56 përqind të aksioneve në NIS, dhe kjo është mënyra se si kompania serbe e naftës u bë pjesë e paketës së sanksioneve të SHBA-së kundër sektorit të energjisë rus në fillim të këtij viti.

JANAF kroate pezulloi dërgesat

Fakti që preket kompania më e rëndësishme serbe e naftës përfaqëson një lloj fati gjeopolitik, tha Ministrja e Energjisë e Serbisë, Dubravka Dedoviq Handanoviq.

“Sanksionet nuk u vendosën për shkak të Serbisë, as për shkak të qeverisë serbe. Në momentin e fundit të mandatit të tij, Presidenti i SHBA-së, Joe Biden, i vendosi ato kundër Rusisë dhe sektorit të saj të energjisë. Për ne, furnizuesi i energjisë NIS është jashtëzakonisht i rëndësishëm dhe me rëndësi ekzistenciale. Si vend, ne jemi të prekur nga fakti që dy fuqi të mëdha po zhvillojnë luftërat e tyre”, tha Dedoviq Handanoviq.

Donald Trump u bë president i SHBA-së menjëherë pas kësaj, dhe në atë kohë u futën përjashtime për NIS, në mënyrë që furnizimi me energji në Serbi të mos kërcënohej. Por që nga 9 tetori, kjo mori fund. Nuk ka më përjashtime, NIS tani është vërtet nën sanksione dhe pasojat janë tashmë të dukshme.

Meqenëse Serbia prodhon më pak se një të katërtën e nevojave të saj për naftë bruto, NIS merr kryesisht naftë bruto nga vende të tilla si Kazakistani, Azerbajxhani ose Nigeria. Ajo transportohet me cisterna në Kroaci dhe atje futet në tubacionin e naftës për në Serbi. Pasi hynë në fuqi sanksionet amerikane, kompania kroate JANAF ndaloi furnizimet për NIS.

Akuzat kundër qeverisë serbe

Kritikat po vijnë nga opozita në Serbi.

Eksperti ekonomik i partisë opozitare socialdemokrate SSP, Dushan Nikeziq, beson se Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, nuk ka bërë asgjë kundër varësisë nga Rusia dhe ka qenë e qartë prej kohësh se SHBA-të një ditë do të vendosin seriozisht sanksione.

“Jam i befasuar nga qasja e papërgjegjshme e qeverisë ndaj këtij problemi. Tani Ministri i Energjisë po na thotë se ne thjesht po prisnim, për të parë nëse administrata e NIS ka një plan”, thotë Nikeziq.

Vuçiç pati disa mundësi për ta diskutuar këtë çështje me Presidentin rus Vladimir Putin. “Rezultati është se Putin tha: ‘Do t’jua ndërpresim edhe juve gazin’.”

Në maj, skadoi kontrata dhjetëvjeçare e gazit me Gazpromin rus. Kjo kontratë u zgjat nga pala ruse vetëm deri në fund të vitit.

Tani ka spekulime në Serbi se Rusia dëshiron të ushtrojë presion mbi Serbinë, në mënyrë që NIS të mos kthehet në pronësi të shtetit.

Kjo u kundërshtua nga ambasadori rus në Serbi, Aleksandar Bocan-Kharchenko:

“Ne nuk do ta ndalojmë furnizimin me gaz në Serbi. Do të vazhdojmë, me çmimet më të mira.”

Disa ditë më parë, Presidenti Vuçiq diskutoi për NIS në një takim me kryetarin e bordit të drejtorëve të kompanisë ruse Gazprom Neft, Alexander Dyukov, dhe me zëvendësministrin rus të Energjisë, Pavel Sorokin.

Se cila do të jetë saktësisht zgjidhja nuk është thënë, por Vuçiç u premtoi qytetarëve të Serbisë se nuk do të ketë krizë energjetike.

“Kohërat nuk janë të lehta. Por unë mund t’u garantoj qytetarëve të Serbisë: nuk do të ketë mungesë nafte apo derivatesh të naftës, as nuk do të ketë krizë energjetike në Serbi. Miqtë tanë rusë e kuptuan mesazhin tonë, dhe ne i kuptuam interesat e tyre. Dhe ne do të bëjmë gjithçka që është më e mira taktikisht dhe strategjikisht për Serbinë”, tha Vuçiq.

Mediat serbe pretendojnë se kanë mësuar nga disa burime se shteti serb po planifikon të blejë një pjesë të aksioneve në NIS, në mënyrë që kompanitë shtetërore ruse të mos jenë më pronarët kryesorë. Nëse situata ndërkombëtare e Rusisë “normalizohet” një ditë, aksionet e blera mund t’i rishiten Rusisë – ky është gjoja plani.

A po vjen një krizë energjitike?

Për momentin, nuk ka mungesë energjie në Serbi. Por disa qytetarë janë tashmë të shqetësuar se do t’u duhet të blejnë përsëri benzinë në shishe dhe kanaçe, si gjatë viteve të luftës nëntëdhjetë.

Qytetarët tashmë po i ndiejnë pasojat e para të sanksioneve.

Sepse pompat e NIS dhe Gazprom në Serbi janë të përjashtuara nga sistemi i pagesave Visa, Mastercard dhe American Express./Telegrafi.com