Edhe pse mungojnë të dhëna specifike, Bajgora thotë se ky është një problem që është i dukshëm edhe në Kosovë.

Ajo thotë se periudha e adoleshencës është veçanërisht e ndjeshme dhe shumë të rinj kanë nevojë për një person që i dëgjon. Në mungesë të një lidhjeje të tillë, sipas saj, ndjenjat mbahen brenda dhe bëhen më të rënda për t’u përballuar.

“Është shumë në rregull të mos ndihesh mirë dhe hala më në rregull të kërkosh ndihmë”, thotë ajo, duke përmendur se stigmat për kërkimin e ndihmës psikologjike, janë ende të pranishme.

Bajgora është e angazhuar në platformën “Mbështetu”, një shërbim online për ndihmë psikologjike falas dhe anonime.

Platforma ka nisur gjatë pandemisë si linjë telefonike dhe tani funksionon përmes ueb-faqes shendetimendor.org.

“Tash po më bëhen dhjetë vjet e më shumë në fushën e psikologjisë dhe në fillim ka qenë ajo perspektiva që te psikologu shkon vetëm kush ka çrregullime. Automatikisht, stigmat i kanë bllokuar qytetarët të kërkojnë ndihmë”, thotë Bajgora.

Rrjetet sociale, sipas saj, e kanë përkeqësuar problemin e vetmisë. Ajo thotë se këto platforma mund të japin iluzionin e socializimit, por shpesh nuk arrijnë ta plotësojnë nevojën për lidhje emocionale të vërtetë.

Me të pajtohet edhe Bajram Ilazi, nga organizata Zëri i Romëve, Ashkalinjve dhe Egjiptianëve në Kosovë (VORAE).

“Unë jetoj në një fshat të Shtimes dhe e shoh që, tash, lagjet nuk janë më të mbushura me fëmijë që luajnë, siç kanë qenë më herët”, thotë Ilazi.

Ai flet edhe për forma të tjera të vetmisë, jo vetëm asaj fizike, e që ai i sheh te të rinjtë e komuniteteve joshumicë në Kosovë.

Thotë se vetmia te komunitetet minoritare është e shumëfishtë dhe nis qysh nga pragu i shtëpisë.

“Një pjesë e madhe e fëmijëve të komuniteteve rriten pa ëndrra, sepse në momentin kur ata ëndërrojnë të bëhen mjek a diçka, ndonjë familjar u thotë ‘qysh bre fëmija i ma***pit të bëhet mjek?’”, thotë Ilazi.

Edhe kur janë të rrethuar me të tjerë, shumë të rinj të komuniteteve ndihen të përjashtuar, për shkak të frikës nga paragjykimet, thotë ai.

“Ky është një lloj vetmie tjetër, vetmia kur ti nuk ndihesh i lirë t’i shprehësh mendimet tua ose të thuash krejt ato që i ndien”, thotë Ilazi.

Sipas tij, mungesa e gjithëpërfshirjes institucionale ndikon që të rinjtë të mos ndihen të mirëpritur në shkolla apo ambiente të tjera publike.

Ai shton se projektet për përfshirje sociale janë shpesh të varura nga fonde të jashtme dhe, në mungesë të këtyre fondeve, ato lihen anash nga institucionet.

“Më pengon dhe më dhemb shumë në zemër që nuk shihet prej drejtorive e mësimdhënësve se sa e rëndësishme është gjithëpërfshirja dhe që duhet të synohet edhe kur s’ka ndonjë projekt”, thotë Ilazi.

Frika se mund të mbesin të izoluar e të papranuar nga të tjerët, ka bërë që shumë fëmijë të komuniteteve rom, ashkali dhe egjitpian ta fshehin etninë e tyre, sipas tij.

Raporti i OBSH-së thekson se ndjenja e vetmisë mund të ndikojë në cilësinë e jetës, shëndetin mendor dhe rezultatet në arsim.

Sipas raportit, vetmia nuk është vetëm një çështje emocionale, por një problem shëndetësor publik. Ajo mund të kontribuojë drejtpërdrejt dhe tërthorazi në vdekje të parakohshme, përmes ndikimit në trup dhe mendje.

Për shembull, vetmia thuhet se rrit nivelin e stresit kronik, që ndikon në sistemin kardiovaskular, mund të shkaktojë mendime për vetëvrasje, lidhet me rënie të funksioneve kognitive etj.

Shpeshherë, sipas raportit, vetmia shoqërohet me ushqyerje të parregullt, mungesë të gjumit dhe mungesë të aktivitetit fizik, të cilat ndikojnë negativisht në jetëgjatësi.

Për këto arsye, Bajgora shpreson se vitet e ardhshme në Kosovë do të sjellin edhe më shumë vetëdijesim për rëndësinë e shëndetit mendor.

“Unë e kuptoj që kur ju dhemb diku fizikisht, shkoni te mjeku. Hajde për shëndet mendor… të mos e lëmë veten të vijmë në një pike ku ti veçse je i rraskapitur, nuk ke më energji, nuk mund ta bësh një bisedë, e atëherë të kërkosh ndihmë”, thotë Bajgora. REL