Si e tillë, ajo ndikon në gjithë Ballkanin. Politika e jashtme ruse në rajon ky dy qasje që lidhen me njëra-tjetrën në formën duke i bërë favore njëra-tjetrës. Këto qasje janë zhvilluar për një periudhë më të gjatë kohore dhe është manifestuar edhe nën ish-Jugosllavinë.

Qasja e parë është ajo e pranisë ushtarake dhe politikës së vështirë, e cila ka fillesën e saj në dy terma atë kulturore dhe ushtarake me Serbinë, por edhe me Jugosllavinë si udhëheqëse dhe shtetformuese e Lëvizjes Joshtrirëse. Megjithatë, ambiciet ruse për Ballkanin datojnë para kësaj; pas rënies së murit të Berlinit, Rusia rishpiku veten në Ballkan me prani të fortë në diplomaci gjatë luftës në Kroaci dhe Bosnjë e Hercegovinë. Angazhimi i vërtetë dhe përplasja mes politikës së jashtme ruse në Ballkan, si politikë e vështirë ka ndodhur në mes të vitit 1999 me vendosjen e hershme dhe të paautorizuar të ushtrisë ruse në aeroportin e Prishtinës. Pas shmangies së Luftës së Tretë Botërore, NATO dhe Federata Ruse janë dakorduar për një prani të vogël ushtarake në Kosovë nën komandën e NATO-s, e cila në një mënyrë ilustron edhe politikën e jashtë të Boris Jelcinit.

Qasja e dytë është ajo e fuqisë së butë përmes ndihmave humanitare të fshehta të cilat janë kamufluar që të duken si ndihma humanitare por që në fakt janë ndihma ushtarake. Kur Serbia se “neutraliteti” vis-a-vis NATO-s, ajo nuk mbajti të njëjtin neutralitet me Federatën Ruse për shkak sipas mbulimit mediatik, Rusia është duke ndërtuar një bazë ushtarake në Serbi. Këto informata është mohuar nga qeveria serbe, por situata në terren është kontradiktore.

Të dyja qasjet janë shkrirë në politikën e jashtme ruse në lidhje me Ballkanin duke qenë në Kombet e Bashkuara, NATO apo në Këshillin Evropian. Kur Kosova u pranuar në Asamblenë Parlamentare të NATO në vitin 2014, një përfaqësues rus njoftoi tërheqjen e Rusisë nga një institucion i tillë si shenjë proteste. Natyrisht, Serbia nuk luan rol të madh në proces, por nuk është në interesin e njëanshëm të Serbisë. Interesat ruse në Ballkan ruhen nëpërmjet qeverisë serbe duke kundërshtuar NATO-n dhe praninë amerikane në rajon .

Paparashikueshmëria e Vladimir Putinit frikëson udhëheqësit e Ballkanit, përfshirë edhe ata të Serbisë, për shkak se skenarët e Gjeorgjisë dhe Ukrainës lehtësisht mund të kopjohen në Ballkan përmes Serbisë. Gjatë vizitës së fundit të Putinit në Beograd, kryeministri i Serbisë, Aleksandar Vuçiq ka kërkuar leje nga kryetari rus për të folur në një tubim publik. Kjo tregon se frika nga Rusia praktikisht manifestohet në shumë aspekte, sepse Serbia përfiton nga mbështetja e Rusisë dhe fiton nga kërkesat e Bashkimit Evropian për të përmbushur kushtet e përafruara drejt qëllimeve të BE-së. Një luftë e ftohtë rajonale është zhvilluar gjatë viteve 1900-200, me çmontimin e Jugosllavisë dhe ndërhyrjeve të NATO-s, përmes politikës së jashtme ruse si në formën e karotës ashtu dhe në atë të shkopit. Prandaj, ky dokument hedh në dritë një analizë të re të politikës së jashtme ruse, duke e shikuar atë nga perspektiva teorike, si dhe këndvështrimet strategjike dhe politike, duke u përpjekur të shpjegojë ndikimin e Rusisë mbi politikën, ekonominë dhe marrëdhëniet ndërkombëtare në rajon.

Korniza teorike

Përfshirja e Rusisë në Ballkan përbën një temë sfiduese kërkimore, nga njëra anë, dhe një proces emocionues të hetimit për të zgjeruar të kuptuarit e politikës botërore nga ana tjetër. Derisa dokumenti hulumton ndërveprimin midis Serbisë dhe Rusisë, efektet në rajon, aktivitetet e tyre të përbashkëta dhe interesat, zgjedhin qasjen e duhur ontologjike brenda teorive të marrëdhënieve ndërkombëtare dhe filozofinë e shkencës, mbesin një proces i rëndësishëm drejt të kuptuarit dhe shpjegimin e rezultateve të rritura të ndikimit të Rusisë në Ballkan.

Në dritën e zhvillimeve të fundit në politikën ndërkombëtare, rritja e përfshirjes së Rusisë në Ballkan është një “Kali i Trojës” kundër ndikimit të fuqive perëndimore me ndikim negativ për integrimin e Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropian, derisa ish-i është në një fushatë fyese për të rritur ndikimin e saj në fushën strategjike të politikës botërore, këto të fundit janë në një mënyrë mbrojtëse për të ruajtur ndikimin aktual në botë. Një ndikim dhe implikim i tillë, derisa ne po përfundojmë këtë punim, është një kërcënim që mund të rezultojë në një shkelje të paqes dhe sigurisë rajonale. Me fjalë të Katzenstein-it, Shtet e Ballkanit Perëndimor siç janë Shqipëria apo Kosova janë në gjendje “grotiane” të natyrës duke u përpjekur të zhduk ndikimin rus në rajon dhe bashkëpunimin me BE-në për të ruajtur paqen, sigurinë, sundimin e vlerave demokratike dhe të drejtën ndërkombëtare.

Prandaj, për të krijuar një ide të qartë të ndikimit rus dhe rezultatet e saj të mundshme, ndërveprimi i Rusisë me Serbinë do të trajtohen përmes konstruktimit si ontologji shkencore në kuptimin e inkuadrimit teorik të këtij punimi. Konstruktivizmi, si një qasje më shumë se një teori, u jap një shans më shumë për të lundruar dhe prodhuar një imazh më të qartë në kontekstin epistemologjik.

Sipas mendimit të konstruktivizmit, shtetet janë njësi kryesore për teorinë ndërkombëtare politike, me strukturat ndërsubjektive kyqe në sistemin shtetëror, me identitete dhe interesa të ndërtuara nga strukturat sociale, dhe nëse shkojmë tutje për konstruktivizim holistik, interesat e statusit nuk janë formuar vetëm nga strukturat shoqërore por edhe nga fenomene globale kulturore dhe politike. Sipas qasjes konstruktiviste, interesat e shteteve janë të bazuar në përcaktues sociale të agjencisë sociale dhe politike në veprim. Për më tepër, përcakton të kuptuarit e interesave shtetërore dhe sjelljet e shteteve arrihen përmes hetimeve të kuptimit, vlerave dhe strukturave sociale të pokerit të ndërtuara përmes ndërveprimit social.

Derisa “identitetet janë baza e interesave”, një pikëpamje mbi historinë e politikës së jashtme të Rusisë dhe implikimet e saj në Ballkan që prej shekullit të 19-të, dhe bashkëpunimi ruso-serbë dhe pretendimet e tyre territoriale ndaj shteteve tjera, ideja e ashtuquajtur “vëllazëria sllave”, mund të shpjegojë hezitimin serb të zhvendos interesat e saj drejt “hemisferës perëndimore”.

Kështu, në mund të shkojmë tutje duke supozuar se përdorimi i metodave të ngjashme për të arritur qëllimet strategjike mund të krijojë një identitet të tillë të përbashkët dhe të krijoj jo vetëm sistemet, por edhe një shoqëri siç konstruktivistët besojnë.

(Me shkurtime nga lajmi.net – Analizë nga Abit Hoxha, Arbër Ahmeti, dhe Agim Musliu, e botuar në “Yearbook of the Institute of East-Central Europe”)