Shkruan: Jason Rezaian

Lufta e Rusisë kundër Ukrainës po i detyron të gjitha vendet evropiane të rishqyrtojnë marrëdhëniet e tyre strategjike dhe ushtarake. Për Kosovën, agresioni i presidentit rus Vladimir Putin konfirmon besimin se ajo ka nevojë për një partneritet më të fortë me Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj.

Muajin e kaluar, në ditën kur Suedia dhe Finlanda dorëzuan njëkohësisht kërkesat e tyre për anëtarësim në NATO, kryeministri kosovar Albin Kurti ishte në Uashington për të shprehur kërkesën e tij për rritjen e bashkëpunimit.

Për një vend me më pak se dy milionë banorë që shpalli pavarësinë nga Serbia më 2008-ën, aksionet nuk mund të ishin më të theksuara. Me 48 instalime ushtarake serbe që shikojnë përtej kufijve të Kosovës, sipas Kurtit, nuk është çudi që ai e sheh fatin e vendit të tij si një front përcaktues në konfrontimin ideologjik të kohës sonë. Ai e konsideron rajonin e tij një fushë beteje aktive, por ndonjëherë të anashkaluar në tensionet në zhvillim midis Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë.

“Ka këto dy pole në botë. Janë SHBA dhe Rusia”, më tha Kurti. “Sulmi i Putinit ndaj Ukrainës është një përpjekje për t’u ulur me Presidentin Biden për një lloj konference Jalta 2. Kjo është përshtypja ime. Le ta ndajmë botën, sepse nëse nuk e ndajmë botën, do të vazhdojmë të luftojmë. … Kështu ai dëshiron, besoj, ta kuadrojë atë”.

Shtatë kombet që përbëjnë Ballkanin Perëndimor janë pjesë integrale e atij diskutimi, si për shkak të vendndodhjes së tyre gjeografike ashtu edhe për shkak të konflikteve bashkëkohore rajonale pas shpërbërjes së Jugosllavisë në vitin 1992. Me një popullsi të madhe të serbëve etnikë që jetojnë brenda kufijve të Kosovës dhe anasjelltas, potenciali për grindje civile është gjithmonë i pranishëm.

Kurti më tha se vazhdon të bëjë përpjekje të mirëbesimit për de-përshkallëzimin me Serbinë, por ato nuk kanë çuar askund deri më tani. Në qendër të tensionit është mosgatishmëria e vazhdueshme e Serbisë për të njohur Kosovën si një shtet të pavarur sovran.

“Nuk mund ta njoh Serbinë që nuk më njeh mua. Pra duhet njohje reciproke dhe ne jemi të gatshëm të angazhohemi në këtë dialog”, shpjegoi Kurti.

Kurti tha se një deklaratë e paqes dhe mossulmimit e propozuar nga Kosova në vitin 2021 u refuzua nga presidenti serb Aleksandar Vuçiq, si dhe një plan për të mbrojtur reciprokisht të drejtat e pakicave brenda kufijve të njëri-tjetrit. Në vend të kësaj, autoritetet serbe thuhet se filluan të heqin shqiptarët në Serbinë jugore nga listat e votuesve, duke përmendur pretendimet për vendbanim.

“Presidenti Vuçiq tha se, ndryshe nga Kosova, Serbia është shembull se si duhet të trajtohen minoritetet”, më tha Kurti. Ai shtoi, disi në mënyrë sarkastike: “Unë thashë, ‘Atëherë le të shohim se si i trajton Serbia minoritetet dhe unë mund ta përsëris modelin në Kosovë.” Dhe pastaj ai u zemërua shumë sepse thashë, ‘Ta bëjmë këtë reciprocitetin’”.

Mbështetja e Kremlinit për Serbinë është nxitje e fuqishme për Vuçiqin për të ruajtur status quo-në. Kosova është terren pjellor për fushatat e dezinformimit në internet për shkak të rregullimit të dobët dhe ligjeve thuajse inekzistente për shpifjen, dhe raportet sugjerojnë se dezinformimi rus është përpjekur të minojë angazhimin e Kosovës me Perëndimin dhe të nxisë narrativat serbe për qeverinë.

“Rusia është absolutisht kërcënim, që po bën gjithçka në fuqinë e saj për të dëmtuar Kosovën,” më tha Reuf Bajroviç, një bashkëpunëtor në Institutin e Kërkimeve të Politikës së Jashtme dhe ish-ministër i Energjisë për Bosnje dhe Hercegovinën. “Është ngadalësuar për shkak të përpjekjeve heroike të Ukrainës për të mbrojtur veten. … Për sa kohë që Ukraina është në këmbë, ne nuk kemi nevojë të shqetësohemi për këtë në një afat të afërt, por kërcënimi mbetet.”

Në betejën e re mbi modelet e qytetërimeve, Kosova e sheh veten si një shembull të vetmuar të ndërhyrjes së suksesshme amerikane në kohët e fundit. Ajo po përpiqet të përmbushë pritjet: Zgjedhjet mbahen dhe vëzhguesit e demokracisë thonë se ato janë përgjithësisht të drejta. Kosova është zotuar të pranojë 5000 refugjatë ukrainas. Kosova gjithashtu ka një peizazh mjaft të hapur mediatik dhe bëri një kërcim dramatik prej 17 vendesh në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit 2022 të publikuar nga Reporterët pa Kufij.

Pas disa incidenteve të qytetarëve të Kosovës që iu bashkuan lëvizjeve ekstremiste myslimane në Siri dhe gjetkë, ajo ka ndërmarrë veprime. Sipas Kurtit, disa nga ata luftëtarët janë vrarë në luftë, ndërsa të tjerët janë të riatdhesuar në Kosovë, ku gratë dhe fëmijët e tyre po riintegrohen në shoqëri përmes programeve të financuara nga qeveria.

“Presidenti Putin dëshiron ta kthejë Kosovën në një shtet të dështuar. Pas [ajo që Putin e konsideron] dështimin e Afganistanit dhe Irakut si shprehje të ndërhyrjeve të SHBA-së dhe NATO-s, ka mbetur vetëm Kosova”, tha Kurti. “Ai dëshiron ta konsiderojë Kosovën një sukses të përkohshëm. Pra, mbrojtja e Kosovës është shumë e rëndësishme për të”.

Si do të dukej kjo për Kosovën? Prania e përhershme ushtarake amerikane. Hyrja në Bashkimin Evropian dhe njohja nga vendet e mbetura të legjitimitetit të tij si komb.

Sikurse BE-ja, edhe NATO vërejnë që disa nga anëtarët e tyre tërhiqen nga angazhimet demokratike – keni parasysh Hungarinë, Poloninë dhe Turqinë. Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e saj evropianë duhet të bëjnë çdo investim të mundshëm në nxitjen e idealeve liberale. Mbështetja e këtyre vlerave në Kosovë, demokracinë më të re të Evropës, do të bënte një rrugë të gjatë drejt sigurimit të së ardhmes demokratike të kontinentit.

Opinioni është përkthyer nga Lajmi.net prej Washington Post dhe nuk përfaqëson medoemos qëndrimin editorial të mediumit.