Profesori William C. Wohlforth, ekspert i politikës së jashtme të SHBA-së në Kolegjin e Dartmouth, ka folur për shërbimin gjeorgjian të Radios Evropa e Lirë për trashëgiminë e mundshme të politikës së jashtme të presidentit të SHBA-së, Joe Biden, dhe për ndryshimet që mund të pësojë kjo politikë e jashtme nëse Donald Trump zgjidhet president në nëntor.

Wohlforth, i njohur si themelues i realizmit neoklasik në politikën e jashtme, thotë se “pozicioni i SHBA-së në botë nuk është ai që ishte pesë apo dhjetë vjet më parë” dhe është e mundur që Trump beson në një “marrëveshje të madhe me Putinin”, megjithëse qëndrimet e ashpra të liderit rus mund ta pengojnë atë.

Më shumë se anëtarësimi në NATO, Wohlforth argumenton se ajo për të cilën Kievi me të vërtetë ka nevojë është një angazhim afatgjatë ushtarak nga Perëndimi.

Radio Evropa e Lirë: Si fillim, si e vlerësoni kohën në të cilën jetojmë nga një perspektivë e strategjisë së madhe?

William C. Wohlforth: Po, nëse mund të flas nga një perspektivë e ngushtë amerikane, ne jetojmë në një kohë ku ka më shumë potencial për ndryshim të rëndësishëm në qasjen fundamentale të Amerikës ndaj ndjekjes së interesave të saj, domethënë strategjisë së saj të madhe, se që kemi parë në shumë, shumë, shumë dekada, që nga formimi i hershëm i sistemit ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA-ja pas Luftës së Dytë Botërore, nën kujdesin e fuqisë dhe qëllimit amerikan në periudhën rreth vitit 1950.

SHBA-ja mund të jetë në prag të një ndryshimi të konsiderueshëm në mënyrën se si i qaset ndjekjes së interesave të saj, dhe nuk kam parë asgjë të ngjashme me këtë në jetën time. Dua të theksoj se po flas vetëm për çfarë mund të ndodhë potencialisht. Kemi shumë vështirësi në vlerësimin se çfarë është e mundshme të ndodhë duke marrë parasysh politikën e brendshme të SHBA-së. Por, shoh më shumë potencial real për një ndryshim se sa që kam parë që një kohë shumë të gjatë.

Radio Evropa e Lirë: Do t’i diskutojmë skenarët alternativë pas pak, por, para kësaj, doja t’ju pyesja për trashëgiminë e presidentit të SHBA-së, Joe Biden. A mund të flasim tani për trashëgiminë e tij, për fitoret dhe dështimet e tij, apo duhet të presim deri në përfundim të mandatit të tij?

William C. Wohlforth: Mendoj që në politikën e jashtme kemi disa pyetje që janë të pazgjidhura, zgjidhja e së cilave do ta përcaktojë vendin e tij historik. Por, mendoj se është e drejtë të fillojmë ta bëjmë një bilanc mbi sukseset dhe dështimet e politikës së jashtme të presidentit Biden dhe trashëgiminë e tij të përgjithshme. Ai krijoi një ekip shumë të aftë të sigurisë kombëtare dhe ndoqi një strategji mjaft koherente të përpjekjes për të mbajtur, për të ruajtur angazhimet ndaj aleancave dhe institucioneve që kjo administratë mendon se janë të nevojshme për sigurinë e SHBA-së, por gjithashtu për të filluar zvogëlimin e kujdesshëm të asaj që ata e shihnin si mbingarkesë për Shtetet e Bashkuara.

Dhe kjo u pa, natyrisht, në përfundimin e procesit të tërheqjes nga Afganistani. Dhe ata, vërtet, dëshironin të shihnin një zbutje, ose një ulje të angazhimit të SHBA-së në Lindjen e Mesme, por ata nuk arritën ta bënin këtë për arsye që janë jashtë kontrollit të tyre. Kur Hamasi e sulmoi Izraelin në tetor të vitit 2023, ajo ishte pikërisht aso ngjarje që administratat nuk mund ta kontrollojnë, dhe ata duhej të reagonin ndaj saj.

Sa i përket Evropës, kishte një rritje masive të angazhimit të Amerikës ndaj NATO-s, një përpjekje serioze për ta ndihmuar Ukrainën në mbrojtjen e saj nga sulmi i Rusisë dhe menaxhimin e atij procesi me kompetencë dhe teori.

Tani, mund të mos pajtoheni me teorinë e tyre. Mund të mendoni se ishin shumë të shqetësuar për përshkallëzimin. Mund të mendoni se ishin shumë të kujdesshëm në shpejtësinë, me të cilën mundësuan që Ukraina të përfitonte nga sistemet e armëve të ndryshme të SHBA-së. Mund ta bëjmë atë diskutim, por ata patën një qasje koherente ndaj Ukrainës – luftës së Rusisë kundër Ukrainës – dhe e zbatuan atë me një shkallë të lartë kompetence.

Dhe pastaj nëse shikoni Azinë, keni parë një forcim të mëtejshëm të aleancës së SHBA-së me Azinë dhe me partnerët aziatikë, veçanërisht me Korenë e Jugut dhe Japoninë. I keni parë ata ta menaxhojnë çështjen e ngushticës [midis Tajvanit dhe Kinës kontinentale] me një siguri të konsiderueshme. Dhe, i keni parë ata ta të jenë inxhinierë të një ndryshimi në qasjen tonë ndaj marrëdhënieve ekonomike me Kinën – që është ndërgjegjësimi se politika e Kinës është në thelb të përfitojë nga hapja e SHBA-së për ta përshpejtuar sfidën gjeopolitike ndaj Shteteve të Bashkuara.

Dhe kështu, keni parë një përpjekje mjaft të konsiderueshme për ta ruajtur angazhimin ekonomik të përgjithshëm me Kinën, ndërsa, në të njëjtën kohë, kufizimin e qasjes në gjërat që do ta përshpejtonin ritmin e përgatitjeve të tyre kundër Shteteve të Bashkuara. Nëse i bashkoni të gjitha këto gjëra, shihni një zbatim koherent, profesional të një korrektimi të lehtë të kursit në strategjinë e madhe themelore të SHBA-së.

Radio Evropa e Lirë: Po kalojmë te ky ndryshim i madh që e përmendët në fillim. Ne po i shohim në thelb dy Amerika të mundshme, apo jo? Dhe ato dy të ardhme të mundshme mund të jenë reciprokisht ekskluzive varësisht nga rezultati i zgjedhjeve presidenciale të SHBA-së në nëntor. Sa të ndryshme janë ato dy Amerika që mund t’i kemi?

William C. Wohlforth: Duhet ta vendos një pikëpyetje mbi këtë pyetje se a varet gjithçka nga zgjedhjet [më 5 nëntor]. Arsyeja është se Partia Republikane nuk është e unifikuar në politikën e jashtme. Në një farë mënyre, kjo fshihet tani nga fakti se partia është në një fushatë [zgjedhore] dhe po përpiqet ta paraqesë një qëndrim të unifikuar kundër Bidenit dhe tani [kandidates së supozuar të Partisë Demokratike] Kamala Harrisit.

Por, nën këtë [ka] rrjedha të ndryshme në politikën e jashtme të Partisë Republikane. Dhe është shumë e vështirë të parashikohet cila prej këtyre rrjedhave do të dalë dominuese nëse [kandidati i supozuar i Partisë Republikane] Donald Trump fiton në nëntor.

Ka tri rrjedha themelore. Ka një lloj politikë të jashtme republikane, të vazhdueshme dhe të fortë, në stilin e Reaganit, me të cilën jemi të njohur të gjithë.

Ekziston një, si mund ta quajmë, një version ekstrem ose i fortë i rishikimit, që është të zhvlerësohet në mënyrë dramatike siguria evropiane, të detyrohen evropianët të marrin më shumë përgjegjësi dhe të orientohen Shtetet e Bashkuara më shumë drejt Azisë dhe, në një masë më të vogël, Lindjes së Mesme.

E treta është një element shumë më i fortë i politikës “America First”, që sheh një zvogëlim të përgjithshëm të nevojës për angazhim amerikan në të gjithë botën. Është shumë më dramatike. Kjo ndiqet me më shumë proteksionizëm dhe tarifa të larta. Nëse qasja e tretë bëhet dominuese në një administratë të mundshme të Trumpit, atëherë do ta shihni atë ndryshimin dramatik në politikën e jashtme amerikane.

Radio Evropa e Lirë: A do të ishte e drejtë të thuhet se rrjedhat e dyta dhe të treta mund të bashkëjetojnë me njëra-tjetrën, por e para nuk mundet?

William C. Wohlforth: Po, mendoj se qasja e dytë, që është zhvlerësimi i Evropës, por jo zhvlerësimi i aspekteve të tjera, është gjithashtu shumë më nacionaliste dhe transaksionale në natyrë, pavarësisht një besnikërie ndaj institucioneve dhe parimeve. Mendoj se kjo është rrjedha që duket më e mundshme.

Radio Evropa e Lirë: Dhe duket se mund të lidhet mjaft lehtë edhe me qasjen e tretë, apo jo?

William C. Wohlforth: Mund të ndodhë. Përsëri, është një çështje se si Shtetet e Bashkuara do të përgjigjen ndaj aleancave të tyre në rajonin lindor. A do të vazhdojnë t’i kenë prioritet ato, apo do të marrin një qasje transaksionale si të Trumpit ndaj Japonisë, Koresë së Jugut, Australisë dhe aleatëve të tjerë rajonalë? Dhe, kjo është e vështirë për t’u vërejtur. Shumica e njerëzve [janë] duke e trajtuar emërimin e J.D. Vance [nga Trumpi] si kandidat për zëvendëspresident si një lëvizje drejt qasjes së dytë dhe të tretë [dhe] larg nga e para.

Radio Evropa e Lirë: Le të supozojmë se ky bashkim i rrjedhës së dytë dhe të tretë ndodh, ky ndryshim dramatik bëhet realitet. Çfarë nënkupton kjo për pozitën e SHBA-së në botë?

William C. Wohlforth: Mendoj se pozita e SHBA-së në botë është tashmë, padyshim, jo ajo që ishte pesë apo dhjetë vjet më parë. Pra, kemi një situatë të qartë në të cilën shumë aktorë në botë – dhe po mendoj për elitat, qeveritë, agjencitë e inteligjencës – kanë vlerësuar se pozita e fuqisë së Shteteve të Bashkuara është në rënie.

Radio Evropa e Lirë: A do të ishte e drejtë të thuhet se Amerika është tani në pikën e saj më të dobët që ka qenë në këtë shekull?

William C. Wohlforth: Mendoj se në këtë shekull, po, është më e dobët se që ka qenë që nga viti 2000. Do të thosha [është më e dobët] si objektivisht, ashtu edhe subjektivisht. Ajo që dua të them, megjithatë, është se besoj se shumë nga këta aktorë e ekzagjerojnë shkallën e rënies amerikane. Kjo përfshin, mendoj, [presidentin rus] Vladimir Putin dhe [presidentin kinez] Xi Jinping, por gjithashtu përfshin disa nga këta republikanë që e shohin pozicionin e Shteteve të Bashkuara si shumë më të stresuar se sa që mendoj se është, bazuar në përpjekjet e mia më të mira me kolegë, bashkautorë dhe studiues që përpiqen ta kuptojnë se ku qëndrojnë realisht Shtetet e Bashkuara.

Pra, po përpiqem t’ju them dy gjëra: Po, pozicioni i SHBA-së ka rënë. [Por], perceptimet e asaj rënieje janë më dramatike se realiteti i asaj rënieje.

Radio Evropa e Lirë: Le të diskutojmë gjithashtu edhe për këtë epokë të “mungesës” që po e predikon J.D. Vance. Çfarë përfshin dhe çfarë nënkupton kjo për pjesën tjetër të botës? Sidomos duke pasur parasysh esenë tuaj të fundit, ku keni argumentuar se SHBA-ja nuk duhet të zgjedhë midis Tajvanit dhe Ukrainës.

William C. Wohlforth: Kjo është e drejtë, nuk mendoj se duhet [ta bëjnë]. Sidoqoftë, kjo është në kuptimin e përgjithshëm që Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj kanë burimet për t’i mbështetur angazhimet për t’i dhënë Ukrainës shansin më të mirë që mundet për të dalë nga ky konflikt në pozicionin më të mirë të mundshëm si një shtet demokratik, i lulëzuar dhe i pasur, që integrohet në Evropë. Dhe, që Tajvani do të mbrohet mjaftueshëm, në mënyrë që Kina të detyrohet të përdorë mjete paqësore për ta zgjidhur çështjen e saj me Tajvanin. Ajo do ta vlerësojë mundësinë e përdorimit të forcës dhe do të vendosë që nuk ia vlen të luhet me këtë lojë.

Dhe, kështu, besoj se Shtetet e Bashkuara i kanë ato kapacitete. Megjithatë, duhet të pranohet se, në disa zona, kjo luftë dhe kjo krizë globale në të cilën jemi tani, kanë zbuluar dobësi në bazën industriale të SHBA-së dhe aleatëve të saj.

Fakti është se ne, në 25-30 vjetët e fundit, jemi përgatitur dhe menduar për një lloj lufte shumë të ndryshme nga një luftë e gjatë midis ushtrive moderne të mëdha. Shkalla në të cilën lufta e Rusisë kundër Ukrainës po shkatërron pajisjet ushtarake, është mjaft e jashtëzakonshme dhe njerëzit nuk e kishin menduar këtë.

Pra, J.D. Vance ka të drejtë, në kuptimin e ngushtë, që ne përballemi me një mungesë burimesh në disa municione që janë të nevojshme për Ukrainën.

Megjithatë, disa ekspertë do t’ju thonë se shumica prej tyre – përveç në disa raste – nuk janë të njëjta me ato që nevojiten në Azinë Lindore dhe ato që nevojiten në Tajvan. Dhe gjëja tjetër që duhet pasur parasysh është se me kalimin e kohës… Duhet të them që ne tashmë po shohim se baza industriale e mbrojtjes po përgjigjet ndaj kësaj kërkese të re dhe ju po e shihni një rritje të prodhimit në objektet industriale të mbrojtjes në Evropë dhe SHBA, në mënyrë që mendoj se kjo mungesë, për të cilën ai po flet mund të kapërcehet me një farë vonese.

Radio Evropa e Lirë: Nëse kthimi drejt Kinës është vërtet i pashmangshëm, sa e mençur është ta lëmë [problemin e] Rusisë të pazgjidhur dhe një kërcënim të paktën për Evropën Lindore?

William C. Wohlforth: Mendoj se është e pamend. Edhe pse analistët më të mirë ushtarakë vlerësojnë se – le të themi që e përfunduam luftën sot – ushtrisë ruse do t’i duhen shtatë deri në dhjetë vjet për t’u rimëkëmbur pas gjithë dëmeve që ka marrë. Kjo nuk do të thotë domosdo se Rusia tani pajtohet me një rend evropian të sigurisë që ne kemi krijuar.

Provat e forta tregojnë se elita politike ruse mbetet thellësisht e pakënaqur me arkitekturën ekzistuese të sigurisë evropiane. Dhe, kjo është arkitektura që ne mbështesim; prandaj Rusia do të kërkojë mënyra të ndryshme në përpjekje për ta minuar atë rend deri sa ta arrijë një lloj tjetër rendi evropian të sigurisë, gjë që nuk do të ishte e mirë për Shtetet e Bashkuara. Prandaj, mendoj se të largohemi shpejt nga Evropa, t’ua lëmë evropianëve gjithë barrën e përpjekjes për ta ndihmuar Ukrainën të mbrohet, do të ishte një gabim për interesat amerikane.

Radio Evropa e Lirë: Ata që i përmbahen asaj narrative që sapo kritikuat… Cili është vizioni i tyre për qasjen ndaj Rusisë? A do të ishte deklarata shumë e përfolur nga ish-presidenti Trump për përfundimin e luftës në Ukrainë brenda 24 orësh një shembull i asaj lloj politike shtetërore?

William C. Wohlforth: Përsëri, ka zëra të tjerë të politikës së jashtme të lidhur me fushatën e Trumpit që flasin për një kthesë shumë më të kujdesshme dhe të përgjegjshme ose një kthim të ripërtërirë drejt Azisë, duke u larguar nga Evropa. Megjithatë, J.D. Vance thotë se nuk i intereson se çfarë ndodh me Ukrainën dhe thotë se nuk beson se ka ndonjë domethënie për interesat amerikane. Nuk pajtohem me këtë. Trump, në thelb, argumenton se do ta zgjidhim luftën brenda 24 orëve dhe do të bëjmë një marrëveshje me Putinin. Mendoj se të dyja këto gjëra janë mjaft të pabaza. Nuk jam i sigurt se ato janë të prira të çojnë në një rezultat të mirë për Shtetet e Bashkuara, duke mos lënë mënjanë, natyrisht, se nuk do të jetë një rezultat i mirë për Ukrainën.

Teoria e tyre është se Evropa do të ngrihet shpejt për të kundërshtuar Rusinë… Siç thotë Vance, nëse kujdesen kaq shumë për Ukrainën, pse nuk mund t’i transferojnë thjesht disa para nga programet e tyre të mirëqenies në ushtritë e tyre dhe të merren me të?

Rusia, sipas tyre, është një problem plotësisht i menaxhueshëm për Evropën, pa Shtetet e Bashkuara. Dhe ajo që ata do të thonë është se mënyra e vetme që Evropa do ta bëjë këtë ndonjëherë, është nëse ne fillojmë seriozisht të tërhiqemi.

Radio Evropa e Lirë: Dhe, ju nuk besoni se [Evropa] mundet?

William C. Wohlforth: Nuk besoj. Mendoj se duhet të jetë një proces shumë më gradual dhe ka shumë lloje aftësish që Evropa nuk i ka. Ka aftësi inteligjence; ka aftësi kyçe të mbrojtjes ajrore; ka aftësi kyçe të komandës, kontrollit dhe komunikimeve, transportit, logjistikës, që marrin një kohë shumë të gjatë dhe shumë investime për t’u tejkaluar.

Më duket se SHBA-ja mund të luajë një rol në ndihmën e Evropës për t’u bërë më e pavarur strategjikisht. E di që kjo tingëllon si një kontradiktë në terma. SHBA-ja duhet të luajë një rol disi dashamirës, paternalist në ndihmën për ta nxitur një autonomi strategjike.

Por, nëse nuk e bën këtë, nëse tërhiqet shpejt, mendoj se do të shihni kundërthënie ndërmjet shteteve evropiane. Do të shihni probleme koordinimi. Ta pranojmë, në çështjet e sigurisë, Evropa mbetet e ndarë në vende sovrane. Bashkëpunimi i vendeve sovrane në gjëra si armët bërthamore, prokurimet e mbrojtjes, është vërtet-vërtet i vështirë pa një shtet udhëheqës.

Nëse amerikanët janë jashtë kësaj, cili është shteti udhëheqës? Do të jetë Gjermania? Do të jetë Franca? Do të jenë të dyja? Si përshtatet Mbretëria e Bashkuar tani që është jashtë BE-së? Është shumë e vështirë. Prandaj mendoj se SHBA-ja duhet të jetë jashtëzakonisht e angazhuar ndaj Evropës për ta ndihmuar Evropën të fitojë aftësi më të mëdha strategjike për përballjen me Rusinë në afat të gjatë.

Radio Evropa e Lirë: A do të përfshinte kjo një start të ri me Rusinë? Dhe nëse po, pse do të funksiononte kjo kur të gjitha të mëparshmet kanë dështuar?

William C. Wohlforth: Nuk e shoh [si mundësi]. Dua të them që mendoj se është e mundur që vetë Trump ose ndoshta njerëzit në orbitën e politikës së jashtme të Trumpit mendojnë se një marrëveshje e madhe me Putinin është e mundur. Ndoshta këtë kanë në mendje me këtë nocion se disi do të largohen nga Ukraina dhe do të krijojnë një lloj modus vivendi (stil jete) dhe afrimi me Putinin. Shoh shumë pak gjasa që kjo të jetë e suksesshme. Shumë pak gjasa.

Mendoj se një nga gjërat që do të parashikoja këtu është se kemi dëgjuar nga Moska kohët e fundit se cilat janë kushtet e tyre për të diskutuar rreth një armëpushimi, për të mos përmendur një marrëveshje paqeje. Dhe për të folur për një armëpushim, Rusia kërkon që Ukraina ta pranojë si legjitime aneksimin nga Rusia të katër rajoneve në lindje të Ukrainës. Mendoj se kur të bëhet e qartë se ky është pozicioni i tyre minimal për t’i filluar bisedimet, e kam të vështirë ta imagjinoj edhe se Trump do t’i pranonte ato kushte për bisedën.

Radio Evropa e Lirë: Kjo na çon te pyetja e radhës: Nëse kjo është e papranueshme, çfarë është e pranueshme? Cila është një rrugëdalje e pranueshme për Putinin që Perëndimi dhe SHBA-ja mund t’ia ofrojnë?

William C. Wohlforth: Do të doja ta dija. Vërtet do të doja ta dija. Shumica e njerëzve që e analizojnë këtë luftë nuk vlerësojnë që këto kushte janë të pranishme tani, kushtet për ndonjë lloj zgjidhjeje. Ndërsa lexoj deklaratat më të fundit të Kremlinit për bisedimet dhe kushtet e tyre, më tingëllojnë sikur po thonë këtë: Ne mendojmë se do të forcohemi në të ardhmen. Dhe kështu, nëse mendoni se këto kushte janë të papranueshme, ato në të ardhmen do të jenë edhe më të këqija. Pra, më mirë pranoni këto.

Ndërsa, ne në Perëndim ende mendojmë se me armë të mjaftueshme për Ukrainën dhe mbështetje të mjaftueshme, Ukraina mund të jetë në një pozicion për të siguruar kushte shumë më të mira, [dhe] se Rusia në fakt është nën stres të konsiderueshëm. Pra, nuk jam i sigurt se cila prej tyre është e vërtetë.

Radio Evropa e Lirë: Nga qëllimet e luftës le të kalojmë te vijat e kuqe dhe menaxhimi i përshkallëzimit. Cilat duhet të jenë vijat e kuqe të SHBA-së kur bëhet fjalë për këtë luftë? Dhe çfarë ndodh nëse Rusia nuk i respekton ato?

William C. Wohlforth: Epo, për Shtetet e Bashkuara, vija e kuqe e qartë është një sulm ndaj një vendi të NATO-s. Shtetet e Bashkuara janë angazhuar vazhdimisht ta theksojnë se kjo do të ishte një luftë aktive. Pra, kjo është bërë e qartë nga niveli më i lartë i administratës së Bidenit.

Radio Evropa e Lirë: Ato vija të kuqe janë, si të themi, të kuqe të ndritshme. Le të kalojmë tek ato më të mjegullta, si, për shembull, goditja e objektivave ruse brenda Rusisë.

William C. Wohlforth: Po, ajo për të cilën SHBA-ja – si e kuptoj unë mendimin amerikan për këtë temë – është e shqetësuar është një proces i përshkallëzimit që del jashtë kontrollit. Në rregull, le të themi që Ukraina fillon të godasë objektiva më gjerë në të gjithë Rusinë duke përdorur armë amerikane.

Pastaj rusët përgjigjen në një mënyrë, siç po bëjnë në thelb, me fushatën e sabotazhit që kemi vëzhguar në Evropë. Ata do të fillojnë të përshkallëzojnë në një mënyrë tjetër të ndërlikuar… Dhe pastaj papritur ne ndihemi të detyruar të përgjigjemi.

Radio Evropa e Lirë: Pra, një përshkallëzim i madh?

William C. Wohlforth: Po. Pra, SHBA-ja po përpiqet ta ndihmojë Ukrainën sa më shumë të jetë e mundur duke e shmangur çdo rrugë që do ta rriste mundësinë e një lufte me Rusinë ose me një përballje të drejtpërdrejtë me Rusinë. Kemi shumë mosmarrëveshje midis ekspertëve nëse kjo është e arsyeshme. Shumë njerëz vërtet të zgjuar thonë, [është] çmenduri, jeni shumë të shqetësuar për përshkallëzimin. Dhe, nëse më pyesni mua për përgjigjen time, në fakt jam shumë më pro qasjes së ngadaltë të administratës Biden, ku ajo ngadalë përmirësoi atë që Ukraina mund ta bëjë dhe u shqetësua për përshkallëzimin që përmendët. Por, unë plotësisht e respektoj pikëpamjen që thotë se kjo është çmenduri, se kjo është shumë konservatore.

Po përballeni me një fuqi shumë të madhe bërthamore dhe administrata e Bidenit e ka bërë plotësisht të qartë që interesi amerikan nuk përfshin një luftë të drejtpërdrejtë me Rusinë për Ukrainën. Pra, nëse keni parasysh ato premisa, unë e shoh mënyrën se si administrata e Bidenit ka menaxhuar përshkallëzimin si të kuptueshme, të arsyeshme dhe të mbrojtshme.

Radio Evropa e Lirë: Dua t’ju pyes për samitin e fundit të NATO-s në Uashington. Ju ishit një nga nënshkruesit e një letre të botuar në The Guardian që argumentonte se do të ishte e paarsyeshme që NATO-ja ta ftonte Ukrainën të bashkohej me aleancën ushtarake, por nuk ofroi një zgjidhje alternative që mund ta mbronte Ukrainën nga agresioni rus. A mund ta ofroni atë alternativë? Çfarë do të ofronit në këmbim nëse Ukraina do t’i braktiste shpresat e saj për t’u bashkuar me NATO-n?

William C. Wohlforth: Perspektiva ime dhe ajo letër mund të kenë pikëpamje të ndryshme. Nuk mund të flas për të gjithë, dua të them, ne pajtohemi për atë që thotë teksti. Nuk mund të premtohet anëtarësimi në NATO tani për shkak të asaj që sapo thashë, dhe ju ftoj ta gjeni ndonjë provë që tregon të kundërtën. Sapo thashë, pozicioni zyrtar amerikan, që ka të ngjarë të mos ndryshojë, është se nuk ka gatishmëri ta luftojë Rusinë për Ukrainën. Kjo është ajo që do të thotë anëtarësimi në NATO.

Pra, të flasësh për anëtarësimin e Ukrainës në NATO është një devijim nga politika e vërtetë. Dhe, politika e vërtetë që mund të ndihmojë për t’iu përgjigjur pyetjes suaj është ajo që sugjeroi [sekretari i përgjithshëm në largim i NATO-s] Jens Stoltenberg, që është ajo që duhej të dorëzonim në Uashington: Një angazhim afatgjatë, i besueshëm për ta vazhduar ndihmën për Ukrainën në mënyrë që Putini ta dijë: Perëndimi është i përfshirë për një kohë të gjatë.

Fatkeqësisht, ne nuk e kemi një konsensus politik për këtë angazhimin afatgjatë. Dhe ne duhet të vazhdojmë të luftojmë për ta marrë ndihmën për Ukrainën çdo gjashtë muaj ose çdo vit. Ky është rezultati më i keq i mundshëm. Dhe ajo që do të thosha – arsyeja pse e vura emrin tim në atë letër – është sepse të flasësh për zgjerimin e NATO-s për Ukrainën absolutisht nuk do ta zgjidhë problemin. Ata po i thonë këto fjalë të mëdha, por nuk janë në gjendje ta dorëzojnë atë për të cilën Ukraina vërtet ka nevojë, që është një program ndihme i vazhdueshëm, i besueshëm, afatgjatë. Kjo është ajo që duhet të bëjmë. Mendoj se mund ta përballojmë. Nuk pajtohem me J.D. Vance që nuk mund ta përballojmë. Mendoj se mundemi dhe është në interesin tonë. Nëse Putini do ta dijë që për dhjetë vjetët e ardhshëm, nëse ata ende luftojnë, ne jemi atje, ai do ta ndryshonte vlerësimin për kushtet e negociatave në këtë luftë.

Radio Evropa e Lirë: Le të kthehemi te letra, ajo thotë se “disa pretendojnë se akti i sjelljes së Ukrainës në NATO do ta pengonte Rusinë që ta pushtonte përsëri Ukrainën. Ky është një mendim i bazuar në dëshira”. Po, për vendet Baltike? Polonia? Finlanda? Suedia? E gjithë arsyeja pse ata donin të bëheshin anëtarë të NATO-s është që të jenë të sigurt dhe të mbrojtur në të ardhmen. Pra, si e shihni të ardhmen kur bëhet fjalë për NATO-n dhe Ukrainën?

William C. Wohlforth: Para së gjithash, një vend nuk bëhet i sigurt thjesht duke deklaruar se është anëtar i NATO-s.

Për të qenë i sinqertë, Shtetet e Bashkuara dhe NATO-ja i pranuan shtetet Baltike para se [NATO] të kishte ndonjë mënyrë të besueshme për t’i mbrojtur ato. Ende në njëfarë mënyre nuk ka, por ka gjëra të tjera që mund të bëhen kundër Rusisë në përgjigje të një inkursioni rus në ato vende.

Pra, të shtosh një vend të madh sa Franca me një kufi masiv me Rusinë në një aleancë kur nuk ke vullnetin politik, nuk ke kapacitetin për ta mbrojtur, është çmenduri. Por, a mund të ketë garanci të tjera që mund t’i ofrohen Ukrainës si pjesë e një marrëveshjeje për përfundimin e luftës? Me siguri. Dhe [a mund të] duken shumë si anëtarësimi në NATO? Ndoshta.

Në fakt, kur nënshkrova letrën, kryesisht isha kundër idesë së shpalljes së një të ardhmeje të pashmangshme të NATO-s për Ukrainën, që është ajo që thanë në Uashington. Ekziston mundësia që ndoshta në një marrëveshje të ardhshme mund të krijohet një situatë ku Ukraina mund të mbrohet nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj në Evropë. Por, tani për tani nuk mundet. Dhe, kështu, nuk dua ta përjashtoj mundësinë që një ditë në të ardhmen kjo do të jetë e mundur.

Por, ka shumë mënyra të ndryshme për të ofruar siguri për vendet që nuk përfshijnë domosdo angazhimet e Nenit 5 të [NATO-s] (që një sulm ndaj një anëtari të NATO-s konsiderohet një sulm ndaj të gjithë aleancës). Mendoj se ato duhet të merren parasysh si një pjesë e mundshme e një zgjidhjeje përfundimtare në të ardhmen.

Radio Evropa e Lirë: A besoni se pa një garanci të fortë të sigurisë, paqja në Ukrainë mund të jetë afatgjatë?

William C. Wohlforth: Mendoj se do të jetë shumë e vështirë, por mendoj se është e mundur kryesisht sepse Ukraina ka treguar se është një vend jashtëzakonisht i fortë në mbrojtje. Është shumë e vështirë ta pushtosh atë. Tani, kthimi i territorit që Rusia ia ka vjedhur dhunshëm do të jetë jashtëzakonisht i vështirë. Por, ta pushtosh Ukrainën, ta mundësh Ukrainën, kush dëshiron ta bëjë atë? Kush dëshiron të luftojë kundër Ukrainës?

Unë nuk dua. Ata janë një vend shumë, shumë i fortë. Dhe po mbrohen në mënyrën e vjetër, që do të thotë se po mbrohen vetë, sigurisht me shumë ndihmë materiale. Kjo, për mua, është pengesa më themelore ndaj Rusisë. REL