Udhëtimi që bëri që Fitim Lladrovci të bëhej një nga burrat më famëkeq në Ballkan filloi në tetor 2013, kur ishte 23 vjeç. Ai grumbulloi kursimet e jetës së tij në 350 dollarë, i tha lamtumirë gruas së tij dhe u largua nga Obiliqi, një qytet i zymtë në Kosovën qendrore.

Në Prishtinë, kryeqytet, ai hipi në një aeroplan për në Stamboll dhe më pas mori një fluturim të dytë për në Hatay, një provincë në jug-lindje të Turqisë. Ai u prit në aeroport nga një burrë i madh arab në tuta të zeza dhe syze dielli që e çuan atë në një shtëpi të vendosur me shtretër marinari, ku Lladrovci u befasua kur gjeti edhe gjashtë shqiptarë të tjerë etnikë. Dy ishin burra; dy ishin gra, burrat e të cilëve kishin kaluar në Siri muaj më parë; dy ishin fëmijë, një djalë dy vjeç dhe një vajzë prej gjashtë muajsh që qanin vazhdimisht, shkruan “1843”, transmeton lajmi.net.

Të nesërmen shqiptarët u dëbuan në kufi dhe u thanë që të vazhdojnë në këmbë për disa kilometra derisa të arrinin në një linjë autobusësh. Ata hipnin në një minibus të bardhë dhe u bashkuan nga një bandë burrash nga Kaukazi, mjekrat e kuqe të egra të të cilëve i bënë të shfaqen, tha Lladrovci, “si luanët”. Ata kërcejnë nëpër një peizazh me rërë, hënore, duke hyrë thellë në Siri. “Fshat më dukej i bukur,” tha Lladrovci. “Por unë po dridhesha tërë kohën. Ajo që më theksoi më së shumti ishte ideja për të rënë në duart e Asadit ”.

Lladrovci udhëtoi qindra kilometra për të luftuar Bashar al-Asadin, presidentin sirian i cili, në ditët e para të pranverës arabe në 2011, kishte shtypur protestat në rrugë. Më vonë Asadi filloi të vriste kundërshtarët e tij. Lladrovci nuk e kishte mbaruar kurrë shkollën ose kishte arritur të mbante një punë. Ndjesia e tij për drejtësi ishte falsifikuar në një moshë të re kur, në vitet 1990, shqiptarët etnikë ishin ngritur kundër serbëve dhe, me ndihmën e Amerikës, luftuan për një shtet të pavarur. Kosova, vendi që ata ndërtuan, ishte jashtëzakonisht myslimane. Lladrovci besonte se roli i tij në Siri ishte i ngjashëm me atë të amerikanëve në Kosovë: shpëtimin e një populli të shtypur. Ai pështyn emrin e Asadit, duke e hedhur poshtë atë si “një njeri që nuk di asgjë për Islamin”.

Rekrutari i ri i kaloi tre netët e tij të para në Siri në një fabrikë në periferi të Alepos, një qytet që u nda më pas midis qeverisë dhe forcave rebele. Pas ditëve të udhëtimit, Lladrovci u lehtësua të gjente dyshemetë e tapetit me dyshekë sfungjeri. Ai shtrihej në një qoshe pranë njerëzve të vetëm, gjuhën e të cilit mund ta kuptonte. Në Evropë, shqiptarët janë të shpërndarë në tërë Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut, Greqinë dhe vetë Shqipërinë. Në një qytet të shkatërruar nga lufta në Siri, ata u gjetën kokë të krahut të këmbës. “Arabët na rregulluan si sardele,” tha ai.

Lladrovci planifikoi të bashkohej me Frontin al-Nusra, një bashkëpunëtor i Al-Qaedës i themeluar në vitin 2012, i cili funksiononte në një aleancë të lirshme me një numër të milicëve të tjera, islamiste dhe jo-islamiste. Si të gjithë rekrutët, ai dorëzoi edhe kursimet e jetës së tij. Në kthim, atij iu premtua një pagë prej 115 dollarë në muaj, një pagë e respektueshme në Kosovë.

Një kolonë kamionësh i çoi njerëzit e regjistruar në një kamp stërvitje në Alepo. Nga shtrati i një marrjeje të bardhë, Lladrovci pa një hapësirë ​​të madhe papastërtie të rrethuar nga një gardh me zinxhirë. Brenda ishte një kurs pengesash për gomat dhe shufrat e majmunëve, dhe një varg qitjeje. Burrat flinin në një shtëpi të madhe me tulla dhe hëngrën pulë dhe oriz tri herë në ditë. Dy turq morën përsipër detyrën t’i trokasin në formë. Disa çeçenë kishin përvojë ushtarake, por shumica e vullnetarëve ishin thjesht të rinj të gjelbër, shkruan “1843”, transmeton lajmi.net.

Burrave iu dha një zgjedhje për të kaluar tre muaj stërvitje për t’u bërë snajper ose anëtar i divizionit të tankeve, ose duke bërë një kurs tre-javor më pas duke u bashkuar me një ekip grevë të ushtarëve këmbë që do të kalonin në Siri për të pushtuar territorin. Lladrovci zgjodhi opsionin e fundit. Ai dëshironte të shihte veprimet sa më shpejt që të ishte e mundur. Ai i kaloi mëngjesin në zonën e qitjes, duke vrapuar nga plumbat e gjallë nga kallashnikovi i tij, duke sprinting dhe duke qëlluar përsëri. Pjesa tjetër e ditës u mor me lutje dhe ligjërata mbi fenë.

Lladrovci thotë se ai shkoi në Siri për të shpëtuar civilë të pafajshëm nga masakrat. Por ai shpejt e gjeti veten të kapur në një luftë më të madhe për të ardhmen e Islamit. Pyetjet teologjike u kundërshtuan në fushën e betejës. A ishte e pranueshme të vriteshin bashkëbesimtarët në emër të Allahut? A mund të ndërtohet një shtet nga skema e Kuranit? Lladrovci u rrit i bindur se vetëm një organizatë kishte përgjigjet e duhura: së bashku me shumicën e rekrutëve shqiptarë, ai denoncoi al-Nusra dhe u betua për besnikëri ndaj Shtetit Islamik (IS) në vend, shkruan “1843”, transmeton lajmi.net.

Lladrovci nuk mund ta kuptonte arabishten dhe kishte vetëm një rrokje të dobët të bukurive teologjike që ndanin sunitët nga shiitët. Por ai e gjeti ambicien dhe zellin e IS është e thjeshtë dhe tërheqëse: nëse nuk do të ishit me IS, kishte një objektiv në shpinë. Grupi kishte përsosur një egërsi të bërë për ekran – të burgosur në kafaze, robër të zjarrit, vdekje për këdo që qëndronte në rrugën e saj. Fillimisht Lladrovci u përplas me të. Por, në trazirat e aleancave të pasigurta dhe luftimeve, ai e gjeti qartësinë e IS-së tërheqëse. Qytetarët civilë që u masakruan nga IS “morën atë që u vinte atyre”.

Lladrovci kaloi një vit në fushën e betejës në Siri para se të kthehej në Kosovë. Ai u burgos për tre vjet – teknikisht për gjuhën e urrejtjes, jo për aktivitetet e tij me IS – pastaj u kthye përsëri në Obiliq. Pendimi i tij i vetëm, thotë ai, është largimi nga Siria në radhë të parë. “Do të kthehesha nesër po të mundja,” thotë ai. Një pjesë më e lartë e popullsisë së Kosovës ka udhëtuar për në Siri për t’u bashkuar me IS se sa çdo vend tjetër. Midis 2014 dhe 2016, më shumë se 300 bënë udhëtimin për në Siri nga një prej shteteve më të varfra të Evropës, sipas New York Times.

Sot IS nuk ekziston si entitet gjeografik. Por në Kosovë, vendi që Lladrovci haptas e derivon, ai prapë e shpall besnikërinë e tij ndaj kalifatit. Ai është vetëm një nga dhjetëra mijëra njerëz që u larguan nga shtëpitë e tyre për t’u bashkuar me Shtetin Islamik. Këta individë paraqesin një problem veçanërisht ndërhyrës dhe me rritje të shpejtë për qeveritë në të gjithë botën. Çfarë duhet të bëhet me luftëtarët që kthehen?

Në tetor 2018, disa muaj pasi Lladrovci u lirua nga burgu, unë shkova në Obiliq, një qytet me 6,000 njerëz në drejtim të një uzine qymyri kullotës. Kur e pyeta shoferin e taksisë për vendasit që kishin lënë të paguajnë xhihad, ai e mallkoi Lladrovci si një “qen i sëmurë”. “Kam humbur gjysmën e familjes time në luftën kundër serbëve,” tha ai. “Nuk mund të gjesh askënd në këtë vend që nuk ka humbur dikë. Por ti nuk na pa që po shkonim në Siri për të prerë kokat”, shkruan “1843”, transmeton lajmi.net.

Lladrovci jeton në fund të një korsie me baltë disa qindra metra larg termocentralit, në një strukturë të shtruar me kalldrëm të tullave dhe tarpaulinave. Një bir i pulave shtrëngon komplotin e shpërndarë të barërave të këqija jashtë. E gjeta Lladrovci të përkulur mbi një karrocë dore. Kur mësoi pse isha atje, ai më tha që të mos e vizitoja më përsëri atje. Ai nuk donte të tërhiqte vëmendjen e fqinjëve të tij.

Lladrovci është i gjatë dhe i sinqertë. Lëkura e tij ka një nuancë gri. Hunda e tij e gjatë bie drejt një dhie të hollë në mjekër. Ai ishte pa dyshim monosilabik. Vetëm sytë e tij tregonin ndonjë emocion, dy orba të errëta që fluturonin me kujdes për prizat e tyre dhe rrallë takoheshin të miat.

Ai nuk ishte as frikësues dhe as imponues. Përkundrazi, ai dukej i përhumbur nga përvojat e tij. Gjatë gjysmë viti, unë e takova Lladrovcin katër herë dhe bisedova me të për gati dhjetë orë. Ndonjëherë zemërimi i tij erdhi papritmas: «Ndjej nevojë për të të prerë me thikë», tha ai dikur. Herë të tjera, zemërimi i tij u shpërnda. Ai tregoi interes për nënën e sëmurë të fiksuesit tim, duke e pyetur sa herë që takoheshim se si ndihej ajo. Por ai mbeti mosbesues dhe evaziv. Kur i kërkova të takoja gruan e tij, ai me padurim refuzoi. Kurdo që biseda jonë të shmangej në tema potencialisht tronditëse, ai do të ndalonte dhe do të linte një gjepje të sëmurë. “Sa njerëz keni vrarë?” Chuckle. “A posedoni aktualisht një armë?”

Ai e kalon pjesën më të madhe të ditës në shtëpi dhe punon natën si roje sigurie në repartin e urgjencës së një spitali në Prishtinë, 10 km në jug. Qeveria ka ndaluar Lladrovci të marrë pjesë në xhaminë lokale. Në vizitën time të parë, banorë të tjerë të Obiliq, të kapur mes përbuzjes dhe frikës, bënë çmos për të mbështetur faktin që Lladrovci nuk u kthye më (taksisti ishte një përjashtim), shkruan “1843”, transmeton lajmi.net.

Lladrovci e pa veten si një të larguar shumë kohë përpara se të nisej për në Siri. Në vitin 1998, në fillim të luftës së Kosovës, qyteti i tij i lindjes, Drenica, në qendër të vendit, ishte vatër e separatizmit shqiptar. Një nga kujtimet e tij më të hershme është lëvorja e paramilitarëve serbë që pushtuan qytetin, rrumbullakosën burrat e rritur dhe qëlluan dhjetëra prej tyre para shkollës fillore. Vëllai i tij i madh Mentor u përpoq të fshihej. Por, kur serbët kontrolluan shtëpinë e tyre, ata kapën Mentorin dhe e bajonetuan në kokë. Ata e varën trupin e tij të pavetëdijshëm nga dera e përparme dhe e përkëdhelën me butona pushkësh siç po shikonte Lladrovci. Mentori nuk ka ecur kurrë që nga ajo kohë. Në një eksod prej qindra njerëzve, familja iku në jug. Ata udhëtuan natën nëpër pyje dhe kaluan një lumë kaq të ftohtë, thotë Lladrovci, “Unë kurrë nuk kam ndalur ta ndiej atë në kockat e mia”. Në Obiliq, familja filloi një jetë të re.

Duke u rritur, ndjenja e Lladrovcit për veten e tij si një refugjat i brendshëm u ngurtësua në një ndjenjë të përhershme të shfarosjes. Për diplomatët dhe punonjësit e OJQ-ve që përmbytën në Prishtinë pas luftës, vendi më i ri i Evropës u duk si një vend i mundësive. Kryeqyteti u zbukurua në ministritë e reja, qendrat tregtare dhe një statujë bronzi të 11-të të Bill Clinton, shpëtimtar i kosovarëve. Por në Obiliq, asgjë nuk ndryshoi. Njerëzit braktisën jetesën. Shtëpitë qëndruan të shëmtuara. Qyteti dhe rrethinat e tij kanë shkallët më të këqija të kancerit në Kosovë, ndoshta për shkak të tymit të fabrikës. Lladrovci thotë se nëna e tij shpesh ishte e sëmurë; vëllai i tij nuk mund të punonte. Në moshën 12 vjeç, Lladrovci u bë ofruesi kryesor i familjes. Ai bëri punë të çuditshme në ndërtim dhe miqtë e tij thonë se ai nganjëherë dyqan ushqimi. “Obiliq duhej të na shpëtonte,” thotë ai. “Por ishte përkundrazi ferr”.

Në fillim të viteve 2000, vehabizmi, një shtresë puritanike e Islamit e promovuar nga Arabia Saudite, kapi Kosovën. Paratë nga Gjiri u përmbytën, duke financuar fonde të xhamive të reja me çati bakri dhe pajisje kromi që u grumbulluan në mënyrë të papërpunuar kundër fshatrave malorë të skllavëruar. Imamët u dërguan nga Lindja e Mesme për të mbikëqyrur vendet e reja të adhurimit.

Në qytetin Skenderaj, një bamirës që dha ndihmë për jetimët e luftës instaloi një predikues konservator. Komuna së shpejti u bë një tokë edukate për ide radikale. Skenderaj ishte një nga qytetet e para kosovare ku vajzat masazhisht filluan të mbajnë shaminë. Midis këtyre ishte një 17-vjeçare e quajtur Mihane Baleci. Në vitin 2010 kushëriri i saj u takua me Lladrovci dhe prezantoi dyshen. Brenda tre muajve, Baleci dhe Lladrovci u martuan.

Në kohën kur Lladrovci nuk dinte pothuajse asgjë për Islamin. Gruaja e tij e re e prezantoi atë me klerikë radikalë në YouTube. Pas pasojave të çrregullta të luftës në Irak, shumë predikues të tillë ndërtuan një interpretim revizionist të rolit të Amerikës në luftërat e Kosovës, duke argumentuar se amerikanët e kishin kthyer vendin në vasal të tij, në vend se ta shpëtonin atë. Ata pretenduan se ligji i sheriatit do të zgjidhë paligjshmërinë dhe mosfunksionimin burokratik të Kosovës. Ata thanë, larg nga të qenit të pavarur, myslimanët kosovarë ishin shkatërruar nga fati i tyre historik.

Deri në vitin 2012, Lladrovci kishte filluar t’i diskutonte këto ide në dhomat e bisedave në internet me emra të tillë si al-Sharia dhe al-Xhihad. Forumet dukeshin se ofronin një arratisje nga jeta e përditshme dhe një sens drejtimi. Vëllezërit, siç i quante Lladrovci njerëzit që binin në këto borde mesazhesh, nuk kishin asgjë të përbashkët përtej moshës së tyre (shumica ishin në fillim të viteve 20). Shumë ishin të varfër; disa ishin të qetë. Disa tashmë kishin qenë në Siri; të tjerët nuk mund ta gjenin vendin në hartë. Ata dukej se e kuptonin ankthin dhe papërgjegjshmërinë e Lladrovcit. Dhe ata ofruan një zgjidhje për gjendjen e tij të vështirë: Kuranin.

Vëllezërit u takuan gjithashtu personalisht – jashtë në një cep me gjethe të një parku në Prishtinë. Në një nga këto takime filloi jeta e re e Lladrovcit. Ai kishte marrë autobusin nga Obiliq, pasi i kishte thënë vetëm gruas së tij se ku po shkonte. Vëllezërit u rregulluan pa masë në një rreth. Gjatë të paktën një duzinë seancash, grupi debatoi tema me rëndësi fetare duke u mbështetur në mësime gjysmë të kujtuara të marra nga predikimet në internet. Por ishte Siria ajo që konsumoi pjesën më të madhe të diskutimeve të tyre. Konflikti ngjalli pyetje të thella. Si do të dukej një gjendje në imazhin e Allahut? Pse Perëndimi kishte ardhur në Kosovë dhe Irak por jo në Siri?

Për muaj të tërë, Lladrovci jetoi një jetë të dytë. Deri në verën e 2013, pesë nga grupi ishin larguar në kërkim të përgjigjeve. Videot që ata dërguan nga Siria treguan se ata rrëmbyen botën nga fyti. Ata bartnin mitralozë dhe porositnin rreth njerëzve të bindur në një tokë të largët. Në tetor 2013, Lladrovci i tha gruas së tij që po shkonte në Siri për të ndërtuar një jetë më të mirë për të dy.

Lladrovci është i mistershëm se kush e organizoi udhëtimin e tij për në Lindjen e Mesme: ai flet për një shqiptar me një djalë të quajtur Mohamed i cili jeton në Zvicër. Kreu i shërbimeve antiterroriste të Kosovës, Fatos Makolli, ka kaluar gjashtë vjet në rindërtimin e rrjeteve që inkuadruan kosovarët në Siri dhe Irak. Sipas tij, imamët e zjarrit ngrenë zjarr për xhihadin. Një seri qelizash me lidhje me al-Kaedën operuan paralelisht me to. Këto shpesh morën fonde nga Arabia Saudite. Rekrutuesit brenda këtyre qelizave zgjodhën njerëzit më të hidhëruar, të cilët menduan se do t’u bindeshin urdhrave. “Ishte e qartë që ata ishin të interesuar jo për myslimanë të devotshëm, por për përshtypje,” më tha Makolli. Shumë nga këta burra u thanë prindërve të tyre se ata po shkonin në Gjermani për të kërkuar punë. Në vend të kësaj, ata blenë bileta avioni për Turqinë.

Në fund të Sirisë, kosovarët e gjetën veten nën komandën e Lavdrim Muhaxheri, i njohur si Emir i Shqiptarëve. Një ish kontraktues me forcat amerikane në Afganistan, Muhaxheri ishte një burrë i rëndë që ekstremoi autoritetin. Lladrovci e përshkroi atë si një “njeri që dinte të urdhëronte burra të tjerë”. Ai organizoi trupat e tij si një mafioz, por bëri shumë pak luftë vetë, duke kaluar pjesën më të madhe të kohës duke drejtuar një raketë mbrojtëse afër Alepos dhe duke mbyllur këdo që e merrte në pyetje.

Biografia e vet kontradiktore e Muhaxheri – një instrument i fuqisë amerikane u shndërrua në xhihadist – mishëroi politikën e identitetit të shtrembëruar të Shtetit të Rilindur Islamik. Muhaxheri unifikoi folësit shqiptarë nga e gjithë Ballkani nën komandën e tij. Javë pas jave, ata hëngrën, flinin, luftuan dhe u lutën së bashku. Por Lladrovci përçmoi përkatësinë etnike të tyre. “Për tërë jetën tonë ne u bëmë të krenohemi me këtë gjë,” tha ai për identitetin e tij shqiptar. Ai foli me turp për Kosovën si një “tokë mosbesimtarësh”.

Ekziston një video propagandistike e quajtur “The Clanding of Swords” që tregon një grup luftëtarësh të Ballkanit jashtë Alepo. Ata markojnë shpata dhe flamuj të zi. Kamera shkurton në një grumbull pasaportash, të cilat janë vendosur mirë. “Këto pasaporta janë tiranasit tuaj”, shtyn Muhaxheri në mikrofon, pasi identiteti i tyre kombëtar – shqiptar, maqedonas, kosovar, malazez, boshnjak – shkon në flakë. “Ne jemi muslimanë! Kalifati është shteti juaj tani! ”

Si shumë luftëtarë evropianë, Lladrovci iu dha leja nga Siria vetëm për një arsye: të merrte gruan e tij. Baleci gjithmonë kishte dashur të bashkohej me Lladrovci. Në janar 2014 Lladrovci u kthye në drejtim të Obiliq, ku qëndroi për disa javë. Makolli, duke dëgjuar kthimin e Lladrovcit, dërgoi agjentë për ta marrë në pyetje. “Ne e dimë që keni qenë në Siri,” i tha një. Një shtresë granate u zbulua në shtëpinë e tij. “Ishte një armë e vjetër jugosllave që unë e mora edhe para Sirisë,” proteston Lladrovci. Ai u mbajt në paraburgim dhe u lirua me kusht, por ai nuk u paraqit në seancën e tij gjyqësore dy ditë më vonë. Deri atëherë ai ishte përsëri në Siri me gruan e tij. “Fitim Ladrovci nuk duhet të ishte lëshuar kurrë,” thotë Makolli, i cili fajëson burokracinë jofunksionale të Kosovës për pengimin e përpjekjeve të tij kundër terrorizmit.

Baleci qëndroi në Manbij, një qytet në veri të Sirisë që shërbeu si një qytet konvikti për gratë shqiptare burrat e të cilëve po luftonin në pjesën e përparme. Në fund të majit 2014, njësia e Lladrovci u urdhërua të ndihmonte të merrte Deir ez-Zor, një provincë e pasur me naftë në kufirin midis Sirisë dhe Irakut. Kapja e tij do të bashkonte territorin e mbajtur nga IS në të dy vendet.

Në një pecetë, Lladrovci vizatoi për mua planin e sulmit ndaj Abu Hamamit, një qytet me pluhur pluhuri në bregun lindor të Eufratit. Banorët e qytetit, fisnorë të quajtur al-Shaitat, ishin përforcuar nga paramilitarët iranianë. Kompania e Lladrovci ishte pjesë e një sulmi me tre drejtime.

Lladrovci u drejtua drejt kufirit në një flotë xhipash dhe marrjesh. Grupe të egër të personave të zhvendosur qëndruan në frikë ndërsa kaloi autobusi. Ebu Hamami ishte i qetë kur erdhën shqiptarët, përveç disa qenve endacakë, të cilët ata shpejt qëlluan. Qyteti kishte ndryshuar duar shumë herë gjatë luftës dhe makinat e djegura rreshtuan trotuaret. Por ndërsa përparuan shqiptarët, ata u pritën me një breshëri plumbash snajperësh. Ata u përhapën në skuadrile të vogla, duke lëvizur shtëpi më shtëpi për të shpërndarë mbrojtësit. Ndërsa skuadra e Lladrovci po hynte në njërën nga këto shtëpi, dy burra me motoçikleta hapën zjarr mbi ta me mitralozë. Shqiptarët nxituan brenda dhe u strehuan në një furrë me tulla në katin e dytë. Radio e tyre kishte mbaruar nga bateria, kështu që ata nuk mund të thërrisnin ndihmë. Për orë të tëra, ata shtriheshin të varur në dysheme, duke bërtitur për shokët e tyre pa asnjë dobi. “Ishte koha e vetme në luftë kur ndjeva se kisha mbaruar,” thotë Lladrovci. Vetëm më vonë ai mësoi se skuadrat e tjerë ishin vrarë ose dëbuar.

Të ngrira në një thurje brenda shtëpisë, duke mos guxuar të lëvizte, Lladrovci mund të shihte një tufë delesh që zhyten nëpër tokën e askujt. Për një moment ai imagjinoi se ishte përsëri në Obiliq, një qytet i mbushur me dele poçerish. Goditja e plumbave të një snajperi e zgjoi atë nga reverie e tij. Goditja e tij e humbi atë ngushtë por goditi një fragment tullash që gazonte dorën e djathtë. Lladrovci u gjakos aq shumë, sa mendoi se mund të vdiste. Ai vullnetarisht u kthye përsëri te komandantët në periferi të qytetit dhe u lut me ta për të dërguar një tank për të tërhequr zjarrin e armikut. Shokët e tij hodhën jastëkë në tokë për të ulur uljen e tij. Lladrovci u tërhoq nga një dritare dhe dëboi, ndjekur nga zjarri i pushkës që fishkëllente për të nga të gjitha anët. Ai arriti të bindte komandantët e tij të dërgonin një tank dhe ushtarët e tij u shpëtuan.

Ebu Hamami u mor ditën tjetër dhe qytetet e mbetura të qytetit u rrumbullakosën. Muhaxheri gjeti një fisnor, i cili nën shtrëngim pranoi se vrau dy shqiptarë me një granatë. Ai e kapi robin në një shteg telegrafi dhe iu drejtua një kameramani në pidgin Arabisht: “Ky njeri vrau dy ushtarë të Shtetit Islamik me një raketë. Lavdi Allahut! ”Pastaj ai tërhoqi 50 jardë, uli një llaç dhe e shkatërroi robin. Rreth një muaj më vonë, Abu Bakr al-Bagdadi, udhëheqësi i IS, deklaroi krijimin e një kalifati, shkruan “1843”, transmeton lajmi.net.

Kur e pyeta Lladrovci se si ndjehej sikur të dëbonte njerëzit që nuk mund t’i kuptonte nga tokat për të cilat dinte pak, ai më korrigjoi. Ai nuk po i dëbonte këta njerëz, tha ai. Ai po i “lironte ’ata.

Në gusht 2014, Kosoov TV transmetoi një intervistë me një grua të quajtur Pranvera Zena, e cila tha se burri i saj dhe djali 8-vjeçar Erion kishin shkuar në një udhëtim fundjavë dhe nuk u kthyen kurrë. Më pas, Zena mori një tekst nga burri i saj ku thuhej se ai ishte bashkuar me IS dhe Erion ishte në Siri. Duke qarë, Zena tregoi foto ku Erion u gjunjëzua para flamurit të zi të IS. Qeveria e Kosovës, tha ajo, nuk kishte arritur ta ndihmonte. Ajo u lut për kosovarët e tjerë në IS që të sillnin Erion në shtëpi.

Rreth të njëjtës kohë, Lladrovci kishte vërejtur një djalë të ri shqiptar që jetonte në një kamp ushtarak afër Raqqa, kryeqyteti i kalifatit. Ai kishte mësuar se babai i tij po luftonte në vijën e parë në Irak afër Mosulit. Lladrovci ishte i shqetësuar për të – edhe ai kishte humbur shtëpinë e tij si një fëmijë i ri. Një marrëdhënie e formuar midis luftëtarit të ngurtësuar dhe Erionit, një djalë “i qetë dhe i frikësuar”. Në fillim të vjeshtës, Lladrovci filloi të merrte Erion në kafenetë e internetit me motoçikletë e tij një herë në javë, në mënyrë që djali të fliste me nënën e tij me Skype. Së shpejti, Lladrovci iu afrua xhaxhait të Erionit me një kërkesë: në këmbim të 11,000 dollarëve dhe imunitetit nga ndjekja penale, ai do të riatdhesojë Erion.

Është e mundur që Lladrovci thjesht ishte lodhur nga lufta. Por mund të ketë pasur një arsye më të mprehtë për të dashur të largohesh. Muhaxheri ishte rritur gjithnjë e më shumë maniak, duke e vëzhguar veten duke ekzekutuar ushtarë të akuzuar për spiunim. Lladrovci madje mund të ketë filluar të garojë me të për besnikërinë e rekrutëve shqiptarë dhe është torturuar për të sfiduar autoritetin e tij. Kur e pyes Lladrovci për marrëdhënien e tij me Muhaxheri, ai thjesht ngre zhurmë.

Erion i ofroi Lladrovcit një rrugëdalje. Fati i djalit ishte bërë një shkak i vërtetë në Kosovë dhe qeveria ishte nën presion për ta shpëtuar atë. Kryeministri autorizoi një plan që do t’i jepte imunitetit Lladrovcit në këmbim të “aktit humanitar” të kthimit të Erionit. Operacioni ishte i rrezikshëm: autoritetet duhej të koordinoheshin me qeverinë turke për të nxjerrë Lladrovci, gruan e tij dhe djalin nga territori armiqësor. Lladrovci kontrabandoi tre prej tyre jashtë Sirisë, përgjatë rrugëve të mbytura me refugjatët, “njerëzit me pamje të mjerë” që Lladrovci kishte parë ndonjëherë. Treshja u drejtua për në Gaziantep, një qytet në Turqi, ku ata prisnin “paranojak nga të gjithë”. Pas pesë ditësh, shërbimet e sigurisë së Kosovës i hoqën nga hoteli i tyre dhe i futën në një fluturim komercial në shtëpi. Dy marshale ajrore të fshehta u ulën pranë tyre gjatë fluturimit.

Terminali në Prishtinë ishte një turmë policësh dhe reporterësh. Ndërsa Erioni doli nga avioni, nëna e tij nxitoi drejt tij për ta përqafuar. Ndërsa kamerat ndezëse përqendroheshin në ribashkimin e lumtur, shërbimet e sigurimit e mbanin qetësinë Lladrovci dhe gruaja e tij larg.

Familja e Erionit thonë se ata nuk e kundërshtojnë Lladrovci për shantazhimin e tyre. “Ne kemi lutur sa më shumë shqiptarë në Siri të mundim kthimin e Erionit,” më tha Suad Sadullahi, kushëriri i Erion. “Ne madje e pyetëm Lavdrim Muhaxheri. Fitim [Lladrovci] ishte i vetmi që ra dakord. ”Dy javë pasi u kthye Erion, Sadullahi udhëtoi në Obiliq për t’i dhënë Lladrovcit paratë e premtuara. Kur u takuan, Sadullahi filloi të vlerësojë pse Lladrovci ishte kthyer në xhihad. “Unë hyra në atë shtëpi, e hodha një vështrim në atë familje – varfërinë e pabesueshme të asaj familje – dhe mbaj mend që mendoja me vete: Arsyet e Fitimit për t’u anëtarësuar në Shtetin Islamik nuk kishin asnjë lidhje me Islamin.”

Brenda disa ditësh nga mbrojtja e Lladrovcit, IS lëshoi ​​një thirrje për kokën e tij. Një grup simpatizantësh të IS e quajtën në rrugë dhe atij iu desh të markësonte një pistoletë për t’i shpërndarë. Gjashtë javë pas kthimit të tij, ai u zgjua nga nëna e tij nga një pëllumb i pasdites. Dyzet oficerë policie kishin rrethuar shtëpinë. Kishin ardhur për ta çuar në burg.

Lladrovci beson se autoritetet e Kosovës u mbështetën në marrëveshje për të mos e ndjekur ndjekjen e tij. Shërbimet e sigurisë tregojnë një histori të ndryshme. Jo më shpejt u kthye Lladrovci, thotë Makolli, sesa ai filloi të përmbytë Facebook-un me rikujtime të kohës së tij në IS, përfshirë video të dekapitacioneve dhe teksteve panegrafike ndaj halifit. Lladrovci nuk e mohon këtë, por thotë se jeta në Obilic ishte e mjerueshme. Ai humbi ngacmimin dhe solidaritetin e Shtetit Islamik. Shumica e miqve të tij kishin siguruar vizat e BE dhe ishin larguar nga qyteti në kërkim të një jete më të mirë. Ata që kishin frikë prej tij. IS donte që ai të vdiste. Lladrovci nuk do ta pranonte kurrë këtë, por është e mundur që ai me dashje të inxhinierizojë arrestimin e tij. Burgu ishte vendi më i sigurt për të.

Gjatë tre viteve të tij të burgut, Lladrovci u afrua nga të burgosurit e radikalizuar, të cilët dëshironin të shërbejnë për kalifatin në Evropë. Ai u takua me komplotistët e përfshirë në komplote përfundimisht të pafrytshëm për të helmuar furnizimin me ujë të Prishtinës dhe pritë një ekip izraelit të futbollit vizitues. Ai vazhdoi me lajmet nga Siria dhe mbajti zi pasi, një nga një, çdo shqiptar që njihej ishte vrarë në sulmet ajrore. Ai gjithashtu zbuloi se gruaja e tij kishte lindur djalin e tyre.

Ai gjithashtu kishte një lloj vizitori tjetër. Individë nga ambasadat e huaja e morën në pyetje në lidhje me rrjetet terroriste nëpër Evropë. Pse u përdorën pushkët nga Ballkani në masakrën e Bataclan në Paris në nëntor 2015? Pse xhihadistët shqiptarë po kalonin Adriatikun për tu takuar me mashtruesit italianë? E manipuluar në një tavolinë dhe e veshur me copëza burgu portokalli, Lladrovci u përgjigj në mënyrë të egër. “Djali im do të bëhet një vetëvrasës i shkëlqyeshëm,” i tha ai një diplomat. Megjithatë, megjithëse ai e kundërshton atë, Lladrovci besohet gjerësisht se është një informator për shërbimet e sigurisë së Kosovës. “Si tjetër u la ai vetëm pas tre vjetësh?”, Tha një zyrtar kosovar.

Qeveritë në të gjithë botën përballen me problemin se si të merren më mirë me xhihadistët e kthyer siç është Lladrovci. Administratat në Lindjen e Mesme nuk kanë burime që të priren ndaj tyre. Vendet e tyre të lindjes kanë marrë qasje të ndryshme. Shqipëria ka burgosur vetëm rekrutët. Suedia nuk ka ndjekur penalisht pothuajse askush. Amerika duket se do të riatdhesojë luftëtarët e IS kur ka prova të mjaftueshme për t’i paditur ata me ardhjen.

Lufta kundër al-Kaidës është një pikë natyrore e krahasimit. Anëtarët e Al-Kaedës ishin përgjithësisht burra të rinj, të arsimuar me origjinë arabe në të 20-tat. Franca, Gjermania dhe Spanja krijuan mekanizma ligjorë që lejonin çdokënd të përfshirë në planifikimin e një sulmi të burgosej. Legjislacioni i kaluar pas 11 shtatorit mundësoi që komplotistët të mbyllen për 15 vjet ose më shumë – mjaft kohë, kështu që mendimi vazhdoi, që ata të ktheheshin në shoqëri të shoqëruar nga mosha e mesme.

Por IS nuk është al-Kaeda. Në kulmin e saj, IS kishte 40,000 luftëtarë nga 80 vende të ndryshme. Për dallim nga operativët e al-Kaedës, ato nuk përputhen me një lloj. Zakonisht, nuk ka prova që t’i lidhë ato me komplote të veçanta kundër shteteve të tyre. Arsyeja e vetme mbi të cilën shumica mund të ndiqen penalisht është anëtarësimi në një grup terrorist. Megjithatë kjo është e vështirë të provohet. “Në qoftë se nuk i keni këta njerëz që kryejnë mizori në video, kjo bëhet fjala e tyre përkundrejt dikujt tjetër,” thotë Peter Neumann, profesor i studimeve të sigurisë në King’s College London. Në shumicën e vendeve evropiane, ky krim nuk ka një dënim të gjatë. Tashmë më shumë anëtarë të IS janë lënë jashtë burgut sesa anëtarët e al-Kaedës – shumë janë akoma të rinj dhe më të zjarrtë se sa kur hynë. Më shumë se 400 njerëz të klasifikuar aktualisht si “radikalë” nga sistemi i burgjeve franceze do të lirohen para fundit të ketë vit. “IS i tërhoqi të gjithë këta njerëz në orbitën xhihadiste,” thotë Neumann. “Ai i ka brutalizuar, i ndërlidhi, duke u dhënë aftësi të caktuara. Në dhjetë vjet, edhe për gjeneratën e ardhshme, ky grup i madh njerëzish mund të riaktivizohet, qoftë nga IS ose nga ndonjë ndërkombëtar i ri xhihadist. ”

Ekzistojnë gjerësisht dy teori se si të merren me xhihadistët që kthehen. E para – de-radikalizimi – përqendrohet në sfidimin e botëkuptimit të tyre. Radikalët e penduar vizitojnë të burgosurit për t’i bindur ata të heqin dorë nga besimet e tyre. Pasi të lirohen, ish-të dënuarve u jepet punë që të riintegrojnë ato në shoqëri. Strategjia tjetër – shkëputja – supozohet se supozohet se sistemet e besimit nuk mund të ndryshojnë kurrë. Përkundrazi, përqendrohet në bindjen e burrave si Lladrovci se taktikat e tyre janë thjesht të kota. Ish anëtarët e IS mund të lejohen të mbështesin pikëpamje ekstreme. Por, duke i vendosur ata nën mbikëqyrje të vazhdueshme dhe duke kapur lidhjet e tyre me ekstremistët e tjerë, skemat e shkëputjes përpiqen t’u mohojnë atyre aftësinë për të realizuar qëllimet e tyre.

Kur takova për herë të parë Lladrovcin, ai ishte disa javë në procesin e shkëputjes. Oficerët e zbulimit e vëzhguan atë gjatë gjithë kohës dhe ai ishte ndaluar të fliste për kontaktet e tij të vjetra. Megjithatë ai më fali mua për mundësinë e marrjes së armëve dhe tha që ai ishte futur përsëri në dhomat e bisedave, ku kishte takuar për herë të parë me vëllezërit. Dhe gruaja e tij nuk ishte burgosur, edhe pasi ajo rrëfeu se i shkruante udhëheqësit të IS duke ofruar të vepronte si një sulmues vetëvrasës në Kosovë.

Gjashtë muaj më vonë, kur u ktheva në Obilic, Lladrovci ishte shumë ndryshe. Duke ngulur këmbë para meje ai deklaroi: “Unë nuk jam i armatosur! Mos u shqetëso! ”Ai nuk kishte më aftësi të më shtrëngonte dorën dhe nuk kundërshtoi cigare apo muzikë në sfond. Edhe sytë e tij kishin humbur pjesën më të madhe të paranojës së tyre.

Ai akoma veproi pak çuditërisht. Ai kishte zgjedhur zakon të përpiqej të vriste qen endacak me shkëmbinj. Kur luante futboll, ai ndonjëherë do t’i inkurajonte shokët e skuadrës që t’i kalonin atij duke i rrahur një armë zjarri nga shiriti i belit (miqtë e tij këmbëngulin se kjo ishte vetëm shaka).

Disa nga banorët e tjerë të qytetit duket se i ishin ngrohur atij. Shumica e njerëzve me të cilët fola doja të largoheshin nga Obilic. Lladrovci kishte shkuar në Siri për të bërë diçka nga vetja, tha një. Ai u pa si aspirues aspak i falur, ashtu si ata që kishin shkuar në Evropën perëndimore në kërkim të punës dhe admirohej për sjelljen e Erionit në shtëpi. Komuniteti është tubuar rreth tij, duke parë targa qeveritare ose burra të panjohur me mjekër. Ndërsa po shëtisnim rrugës kryesore, një veturë e zhytur në Lladrovci. Ai e drejtoi gishtin tregues drejt qiellit në një përshëndetje për IS. Shoferi u kthye. Shkëputja e ka kthyer atë në një lloj të famshëm dhe Lladrovci është ngrohur në rol. Kur e pyeta përsëri nëse kishte ndonjë keqardhje, ai gjuajti: “Kalifati nuk ka mbaruar akoma!”

Shërbimet e sigurisë kanë luftuar për të kuptuar paradokset e një njeriu që më në fund duket se është në shtëpi edhe kur ai pretendon të kthehet në Siri. “A mendoj se nostalgjia e tij për Shtetin Islamik është e vërtetë? Jo, ”thotë Makolli. “Por unë mendoj se Fitim [Lladrovci] është i rrezikshëm? Po. ”(Që nga takimi ynë i fundit, Lladrovci është vendosur në arrest shtëpiak.)

Në vizitën time të fundit në Obiliq, e quaj Lladrovci. Në vend të kësaj, është gruaja e tij që pranon telefonin. “Unë e di kush je”, më thotë ajo. “Unë di për takimet tuaja me Fitimin. Dhe betohem që nëse e kontaktoni një herë më shumë, nga Allahu nuk do të ecni më kurrë”. /Lajmi.net/