Ekonomistët po e kritikojnë Qeverinë e Kosovës për vendosjen e çmimeve tavan për produkte, duke theksuar se konkurrenca dhe tregu i lirë është i garantuar me Kushtetutë.

Kryetari i Aleancës Kosovare të Bizneseve, Agim Shahini, tha se tregu i lirë në Kosovë është garantuar me Kushtetutën e Republikës së Kosovës, në nenin 10-të.

Sipas tij, në këto raste shteti ndërhyn me rezervat shtetërore për produkte të caktuara, por sipas tij, rezervat që posedon Kosova do të mjaftonin vetëm për tri ditë.

Ai tha se Kosova ka ligjin për rezervat, por nga e kaluara është parë që ato rezerva janë të pamjaftueshme.

“Qeveria nuk e ka as një të drejt në bazë të Kushtetuese që të përcakton ndonjë tavan çmim apo të ketë kontroll mbi tregun e lirë sepse kjo është e garantuar me Kushtetutë neni 10. Në raste të jashtëzakonshme atëherë ajo mund të ndikojë, por Qeveri do të ishte shumë më mirë që të merrte masa kur ajo mendon që çmimet janë fryre artificialisht që të lëshoj nga rezervat e veta produkte që do ta stabilizonin çmimin, por rezervat e Kosovës janë të limituara të kufizuara dhe ato nuk janë as për tri ditë që të kemi konsum në Kosovë”.

“Kosova edhe pse e ka ligjin për rezerva e kemi parë edhe në pandemi që ai ligj dhe ato produkte që kanë qene në kohën e pandemisë kemi parë që janë të pa mjaftueshme dhe kanë qenë pothuaj se të shpërndara dhe të rrezikshme për t’i mbledhur, Qeveria e vendit do të duhet të ketë mbikëqyrje të rrepte mbi produktet rezerve, pavarësisht ato a mbahen në depot private apo shtetërore ato duhet të jenë të mjaftueshme së paku për një muaj kurse Kosova i ka vetëm për tri dite. Dhe i ka disa nga produktet që janë esenciale, kurse të gjitha qeveritë në Ballkan kanë marr vendime në fillim të këtij viti të rriten rezervat shtetërore dhe janë rritur këto rezerva deri në 40 për qind në çdo shtet tek ne ka mbetur e njëjta dhe Kosova rezerva mund të ketë për qytetarë në gjendje të jashtëzakonshme të krizës  kurse Qeveria është e pa aftë që t’iu del qytetarëve përball kërkesave, por merr vendime të limitoj marzhën e bizneseve kurse nga vetja nuk heq as gjë”, tha ai.

Shahini shtoi se në këtë kohë krize Qeveria do të duhej të vepronte si vendet e tjera, duke hequr akcizën për naftë dhe kështu do të përfitonte edhe shteti edhe qytetarët.

Ai u shpreh se me rritjen e çmimeve pasojat janë shumë të mëdha si te prodhuesit si te bizneset, sipas tij, Qeveria nuk është duke subvencionuar prodhuesit vendës.

“Qeveria e Kosovës nuk po merr vendime as një herë të bazuara në analiza të thuktë ekonomike, nëse qeveria e Kosovës do të hiqte akcizën në derivate të naftës qysh kanë hequr shumë shtete edhe në kohën e pandemisë edhe në kohën e krizës. Buxheti i vendit nuk do të ndikohet në as një formë dhe në as një mënyrë për shkak së është rritur çmimi bazë dhe janë rritur të hyrat rreth 30 milionë euro më shumë nga rritja e çmimit bazë e derivateve dhe kjo kishte me qenë një masë e përafërt rreth 3 deri në 6 muaj e që qytetarët e vendit do të blenin më lirë derivate rreth 35 cent e që me këtë do të rritet volumi i shitjes së derivateve dhe më këtë rritje Qeveria do të përfitonte”.

“Pasojat janë të mëdha tekë prodhuesit dhe bizneset vendore për shkak se ne kemi energji të shtrenjtë derivate të shtrenjta, nuk kemi subvencione nga Qeveria për prodhuesit vendor përkundrazi, prodhuesit vendor po tregohen shume atraktiv për tregjet edhe në Kosovë edhe jashtë”, tha ai.

Dekani i Fakultetit Ekonomik në Kolegjin AAB, Medain Hashani, tha se me vendosjen e çmimeve tavan një pjesë e bizneseve nuk mund t’i përballoj, dhe sipas tij, Qeveria nuk duhet të merret me përcaktimin e çmimeve, por do të duhej që të merrej me subvencionim.

“Ne jemi një ekonomia e tregut të lirë, mund të vendosen çmimet tavan mirëpo për një pjesë të vendosjes që është e përcaktuar nuk mundet që ti përballoj, edhe te çmimet e derivateve të naftës të cilat janë vendosur çmimet tavan do të thotë ata janë duke shkuar drejt falimentimit sepse ka kriza mjaftë të mëdha”.

“Çmimet tavan në çmimet me shumicë e dëmtojnë atë më shumicë mirëpo edhe këtë me pakicë po ashtu e dëmton sepse ata nuk janë të barabartë në treg. Qeveria në këtë rast do të përcaktonte jo me çmime tavan por me pjesën e subvencionimit, p.sh. lirimin nga akciza e derivateve të naftës”, tha ai.

Hashani tha se viti 2023 do të jetë një vit sfidues sidomos për sektorin e prodhimit, duke shtuar se nuk ka informacione se cka po bënë Qeveria rreth rezervave, raporton EO.

“Ne jemi duke hyrë në një vit të krizës, unë e shohë se viti 2023 do të jetë një vit mjaftë sfidues sidomos për sektorin e prodhimit dhe atë të ndërmarrjeve ndërtimore. Qeveria duhet t’i përcaktoj prioritetet ekonomike me qeverisjen aktuale që është duke e bërë nuk po tregon që ka gatishmëri që të merret me ekonomi, kjo është duke u marr me veprime populliste që kanë me ndikuar mjaftë shumë tek qytetarët e Kosovës”.

“Fillimisht ne ende nuk kemi informata rreth punës së rezervave çka është duke bërë Qeveria. Nuk ka ndodhur në histori të qeverisës që të kemi një qeveri kaq mos transparente, sfidë kryesore është të merret informata. Ne si profesionist po mundohemi që nëpërmjet burimeve të Agjencisë së Statistikave të Kosovës që të bëjmë analiza të cilat janë obliguese që të raportohen”, tha ai.