Shkruan: Skënder Minxhozi

Sezoni veror mbushi rrugët dhe hotelet e vendit me të huaj e shqiptarë në kërkim të diellit, ujit dhe ajrit të pastër. Është momenti kur njeriu vendoset me afër se kurrë me natyrën, duke kthyer sytë nga ambjenti ku jeton. Kështu ndodh edhe me ne shqiptarët, ndonëse tradicionalisht shqisat tona janë të vakëta ndaj papastërtive dhe kaosit ambiental. Vera e këtij viti nuk i shpëtoi informacioneve për gjendjen ku ndodhet sot mjedisi në Shqipëri, për situatën e plazheve, zonave turistike, zonave malore, atyre urbane, rrugëve e lumenjve. Fotografia e këtij viti nuk ndryshon shumë nga “standardi”: plehrat gjenden sërish nëpër cepat e lagjeve e mahallave, periferitë e qyteteve, grykëderdhjet e lumenjve, ujrat gjarpërues të liqeneve të hidrocentraleve, nëpër shkurret që rrethojnë zonat e banuara të të gjitha madhësive.

Në këto kushte, futja e një ligji për mbetjet në parlament, nuk kishte si të mos krijonte efektin e shishes se benzinës mbi një zjarr të madh drush të thata. Qeveria preferoi të mos bënte asnjë parapërgatitje për hapin që po hidhte, duke i besuar elokuencës së kudondodhur të kryeministrit dhe garancive të tij e të zyrtarëve rreth tij, për diferencat e ligjit të ri nga draftet e vjetra dhe për moscënimin e ambientit edhe ashtu të rënduar shqiptar.

Beteja parlamentare që pasoi ishte gjëja më e parashikueshme që mund të imagjinohej. Sepse ishte e lehtë, fare e lehtë, ta gjuaje me gur, ta politizoje e ta mallkoje një ligj që mban brenda fjalën “plehra” (ose edhe mbetje, për shqiptarin e mesëm është e njëjta gjë). Edi Rama preferoi t’i hyjë edhe një herë detit në këmbë, pa marrë me vete jelek shpëtimi. E ka bërë edhe në të shkuarën, nuk është gjë e re kjo për stilin me të cilin qeveris prej më shumë se një dekade, në fillim Tiranën e sot gjithë vendin.

Por a ishte kjo mënyra më e mirë për t’u servirur shqiptarëve një ligj delikat dhe me pasoja potenciale për të tashmen dhe të ardhmen e tyre? A ishte me vend që, pa shpjeguar asnjë nuancë të ligjit të ri, pa kryer asnjë fushatë sensibiluzuese, pa bërë asnjë konsultim publik me grupet e interesit, qytetarët, mediat etj, të hidhej në furnellën e parlamentit “gjella” e radhës? Nëse kishte një hap që duhej matur mirë para se të hidhej, ishte pikerisht ky! E jo të prodhohej një situatë absurde konfrontimi parlamentar, ku qeveria nuk arrin të bindë dot as deputetët e saj, e jo më qindrat e mijërat e shqiptarëve të thjeshtë para televizorit!

Logjika e ftohtë, reflektimi i asaj që ne shohim sot, kur ligji ka kaluar dhe reagimet janë parë e dëgjuar, ta thotë se qeveria bëri të paktën një gabim të rëndë taktik. Sepse gabimet e tjera eventuale do të fillojnë të zbulohen gradualisht me kalimin e kohës. Dhe gabimi është i thjeshtë dhe i drejtpërdrejtë: në një vend që s’ka pastruar mbeturinat që prodhon përditë, që jeton nën trysninë e shisheve plastike nëpër lumenj, të ambalazheve gjithfarësh nëpër zonat urbane e rurale, të tymit kanceroz të zonës së Krujës, të landfilleve që mungojnë apo janë të mbingarkuara – në një vend të tillë më parë duhet të pastrosh, pastaj të importosh plehra, apo edhe mbetje. Quaji si të duash!

Është një përplasje logjike mes realitetit dhe të ardhmes që na serviret, që shqiptari i sotëm po tregon se nuk është i gatshëm ta përtypë. Thuaji sa të duash që unë do të sjell “lëndë të parë” për industrinë e riciklimit, sytë e tij do të kthehen menjëherë tek shishet, qeset, kanoçet, gomat e përdorura, fabrikat mostër të çimentos, karkasat e makinave dhe gjithfarë rrangullash të tjera që tranzicioni i solli, por nuk i pastroi kurrë. Pyetja më elementare është sesi një vend që nuk pastron dot plehrat e tij “të kategorisë së dytë”, qenka i gatshëm të pranojë e përpunojë me standarde evropiane plehrat e “kategorisë së parë”?!

Së dyti, një aspekt tjetër delikat dhe shqetësues i ligjit të ri, është ai që ka qenë prezent edhe me projektet e tjera të mëparshme: sa do të jetë në gjendje shteti ynë që të disiplinojë importin e plehrave? Me fjalë të varfra, sa do të jemi në gjendje, në një shtet dhe administratë ku shitet e blihet çdo copë letre e license dhe ku korrupsioni endemik prodhon rregullisht shkelje ligjesh e standartesh, që të jemi realisht të qetë që në anijet e trenat që do sjellin mbejtet për riciklimin, nuk do të ketë substanca të dëmshme apo të rrezikshme për shëndetin tonë? Kryeministri po e vendos veten dhe administratën e tij doganore para një sfide të rëndë dhe tejet impenjuese. Le të shohim sesa do t’ja dalë, pasi sot çdo celular është një aparat fotografik dhe një kasetofon incizues, në dispozicion të emisioneve investigative kudo në median shqiptare.

Kalimi i ligjit të ri për mbetjet, kështu siç erdhi dhe u votua, ka sërish formën e një basti me jetën dhe mirëqenien e njerëzve. Dhe dihet që bastet mund të fitohen, por edhe mund të humben.