“Marrëdhëniet Kosovë – Serbi: Deri më tani, fitues janë Rusia dhe Putini”

Për gati dy dekada, Presidenti Vladimir Putin ka udhëhequr një mision për ta bërë Rusinë të madhe përsëri!

Lajme

21/11/2018 11:41

Në këtë fushatë të madhe gjeopolitike, Kosova gjithashtu ka luajtur një rol të veçantë. Putini e konsideron ndërhyrjen e NATO-s në vitin 1999 dhe siç e quan ai, deklaratën e njëanshme të pavarësisë së Kosovës në vitin 2008 si një kundërshtim i drejtpërdrejtë ndaj fuqisë ruse në sferën e saj tradicionale të ndikimit në Ballkan. Ky qëndrim përgjithësisht mbahet nga Serbia, e cila e konsideron Kosovën si një territor historik serb.

Gjatë viteve të fundit, pasi SHBA-të dhe Bashkimi Europian dështuan të krijonin një zgjidhje të qëndrueshme në mosmarrëveshjen midis Kosovës dhe Serbisë, Rusia ka ndryshuar rolin – nga një mbështetës i shquar i Serbisë në një ndërmjetësuese në mes këtyre dy shteteve. Në këtë kontekst, Putini u takua me Presidentin e Kosovës, Hashim Thaçi gjatë Forumit të Paqes në Paris më parë këtë muaj dhe me gjasë foli me të në gjuhën gjermane. Në një deklaratë të lëshuar në Twitter pas takimit, Thaçi theksoi se Rusia mbështet marrëveshjen politike midis Kosovës dhe Serbisë, transmeton lajmi.net.

Presidenti rus duket se është bashkuar me administratën e Presidentit të SHBA-ve dhe zyrtarë të BE, si Përfaqësuesja i Lartë për Politikë të Jashtme dhe Siguri, Frederica Mogherini, në mbështetje të propozimit për shkëmbim territoresh. Ideja e ndarjes së Kosovës, domethënë “korrigjim kufijsh”, Serbia “merr” zona në Kosovën veriore në këmbim të njohjes së pavarësisë së Kosovës dhe mundësisht t’ia dorëzojë Kosovës, disa komuna me shumicë shqiptare.

Marrëveshja do të zgjidhë mosmarrëveshjen e kufirit, pengesa më e madhe në rrugën e Serbisë për t’u bashkuar me BE. Duke u mbështetur në planin e propozuar, Putini duket të jetë një luftëtar i pabesueshëm për zgjerimin e BE. Megjithatë, edhe me mbështetjen e tij, kjo marrëveshje nuk mund të vijë, pasi të dy palët nuk arritën të bien dakord mbi marrëveshjen muajt e fundit.

Në fillim të shtatorit, Thaçi dhe Vuçiq anuluan një takim në Bruksel, ku ata do të diskutonin për “rregullimet kufitare”. Pastaj në fillim të nëntorit, bisedimet dështuan pasi Kosova caktoi një tarifë prej 10 për qind për importet e mallrave nga Serbia dhe Bosnja e Hercegovina, të cilat nuk e njohën shtetësinë e Kosovës.

Kosova ka rritur detyrimet doganore si masë ndaj përpjekjeve dhe fushatave të Serbisë për të bindur vende të ndryshme të botës që të tërheqin njohjen e pavarësisë së Kosovës. Lufta tregtare është vetëm pika e diskutueshme e fundit në marrëdhëniet gjithnjë e më të tensionuara midis Kosovës dhe Serbisë. Në fund të shtatorit, Vuçiq bëri një vizitë të diskutueshme në veri të Kosovës, ndërsa Prishtina u përgjigj duke dërguar forca speciale në atë zonë.

Qeveria e Kosovës gjithashtu shtyu futjen e kushteve kryesore të Marrëveshjes së Brukselit, e cila do të mundësonte krijimin e një komuniteti të komunave serbe brenda territorit të vet. Ky organ duhej të përfaqësonte interesat e pakicës serbe në shtet. Thaçi gjithashtu e gjeti vetën të kritikuar nga kryeministri i vendit Ramush Haradinaj dhe opozita të cilat e hodhën poshtë idenë e këmbimit të territoreve. Duke e gjetur vetën nën presion politik, presidenti i Kosovës duhej të dërgonte kredencialet e tij patriotike dhe të priste kontaktet me qeverinë serbe.

Ndërsa Serbia dhe Kosova po përpiqen të bëjnë mirë, ka më pak shanse për arritjen e një marrëveshjeje të madhe. Ku janë lojtarët e mëdhenj me këtë situatë që po zhvillohen? Bashkimi Evropian sigurisht që është humbësi më i madh i pozitës aktuale. Bisedimet për normalizimin që nga viti 2013, janë bllokuar. Mogherini, e etur për t’i dhënë fund mandatit vitin e ardhshëm me sukses diplomatik, nuk ka gjasa të jetë e lumtur me mospërfilljen e Thaçit dhe Vuçiqit. Lufta tregtare e Serbisë dhe Kosovës është një goditje ndaj përpjekjeve afatgjata të Brukselit për të nxitur bashkëpunimin ekonomik në ish-Jugosllavi. BE do të ketë vështirë t’i bindë të dy palët për të lehtësuar tensionet dhe për të kryer angazhimet që ishin zotuar t’i kryenin më parë.

Ndërkohë që Kosova mbetet shumë prapa rajonit në procesin e negociatave dhe qytetarët e saj ende kanë nevojë për viza për të udhëtuar në BE. Nga ana tjetër, SHBA-të janë të përfshira vetëm pjesërisht. Përkundër mbështetjes së një marrëveshje mbi shkëmbimin e territorit dhe lobimit të politikanëve kryesorë evropian siç është kancelarja gjermane Merkel, administrata e Trumpit ndihmon dobët procesin. Gjatë një vizite në rajon, Ndihmëssekretari i Shtetit për Ballkanin, Mattheë Palmer tha se të dy palët duhet të zgjidhin problemin. Por supozimi se Serbia dhe Kosova janë gati të japin një draft normalizimi ka dështuar disa herë gjatë muajve të fundit.

Gjatë këtij konfuzioni dhe bllokade, Rusia është përsëri fituese, sepse nuk ka humbje reale në këtë lojë. Putini e sheh Kosovën si një problem të Perëndimit dhe punon sipas parimit: “Nëse e plaçkitni, duhet ta merrni”. Dhe me sa duket që BE dhe SHBA-të kanë humbur mundësinë për të zgjidhur mosmarrëveshjen midis Serbisë dhe Kosovës, me momentin fillestar, Rusia po përpiqet të marrë rolin konstruktiv, i hapur për dialog me të gjitha palët. Duket se Rusia dëshiron të vendosë fuqinë e humbur në 2010, pas vendimit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë në favor të pavarësisë së Kosovës.

Sot, diplomatët rusë sulmojnë BE-në për mos vazhdimin e procesit të normalizimit dhe shpresojnë që Këshilli i Sigurimit i OKB-së, përsëri do të jetë vendi i duhur për tregimet rreth Kosovës.

Mbetet një pyetje e madhe nëse BE mund ta kthejë iniciativën në favor të vet. Nuk është kurrë tepër vonë për të tregtuar rreth Kosovës. Serbia mund të njohë pavarësinë e fqinjës së saj dhe të fitojë autonomi të gjerë për serbet e Kosovës nëpërmjet komuniteti të komunave serbe. Do të ishte një grimë e hidhur për kosovarët , të cilët shohin këtë entitet si diçka e ngjashme me Republikën Srpska në Bosnje dhe Hercegovinë. Për të marrë të drejtën, BE-ja dhe SHBA-të duhet të bëjnë punën më të vështirë. Hapi i parë në këtë drejtim është të sigurohet se Thaçi dhe Vuçiq nuk janë shumë të varur nga lojërat e tyre politike. /Lajmi.net/

Shkruan: Dimitar Bechev: Hulumtues në Qendrën për Studime Sllave, Euroaziatike dhe të Evropës Lindore në Universitetin e Karolinës së Veriut. 

Artikulli origjinal: Balkans Al Jazeera